Ochko‘z bo‘ri

Qarg’avoy
Bir bor ekan, bir yo’q ekan, kap-katta ochko’z Qarg’avoy bo’lgan ekan. Kunlardan bir kuni Qarg’avoyning ovi baror olmay, qorni och qoldi. U ov qidirib, ko’p sarson bo’ldi.
Yuraverdi, yuraverdi. Uchaverdi, uchaverdi. Eng oxiri dengiz labiga borib qoldi.
Dengiz bo’yida barragina qo’zichoq o’tlab yurar edi. Qarg’a uchib borib, qo’zichoqning qoq beliga qo’ndi.
— Kish! — dedi qo’zichoq.
— Qor-qor! — dedi Qarg’avoy. — Qo’zichoq, men seni yeyman. Qo’zichoq qo’rqib ketdi. U ingichka ovozi bilan ma’rab:
— Me-en hali yoshman. Rahm qil. Meni yema! Qarg’a bo’lsa yana qattiqroq qag’illab, dedi:
— Qo-or-r-r, qo-o-o-r-r-r. Qarg’a yosh qo’zichoqlarni yaxshi ko’radi. Men seni yeyman!
Qo’zichoq nima qilishini bilmay qoldi. Birdan iljayib, dedi:
— Mayli, Qarg’avoy, men rozi.
— Juda soz!
Qarg’avoy qo’zichoqni yemoqchi bo’lib, og’zini ochdi.
— To’xtab tur! — dedi qo’zichoq. — Ovqat yeyishdan oldin qolingni yuv, og’zingni chayqa!
— Nima uchun?
— Toza bo’lasan.
— Xo’p, — dedi Qarg’a. Qarg’avoy uchib, dengizga bordi.
— Qor, qor! Dengiz, dengiz!
— Labbay.
— Menga suv ber!
— Nima uchun?
— Og’zimni chayqab, barra qo’zichoqni maza qilib yeyman! Dengiz javob berdi:
— Yaxshi. Bor, kuloldan ko’za keltir.
Qarg’a tezlikda kulolga chopdi. Kulol loy pishitib o’tirar edi.
— Qor, qor! Kulol, kulol! — dedi Qarg’avoy, xunuk ovozini baland qo’yib.
— Menga ko’za ber, ko’zani dengizga eltaman, dengiz menga suv beradi, suvga og’zimni chayqayman, so’ngra barragina qo’zichoqni maza qilib yeyman.
Kulol javob berdi:
— Xo’p, Qarg’avoy. Lekin tuproqqo’rg’ondan tuproq keltirgin, ko’za yasab beraman.
Qarg’a halloslab, tuproqqo’rg’onga bordi.
— Qor-r-r, qor-r-r! Qo’rg’on, Qo’rg’on! Menga tuproq ber, tuproqni kulolga eltaman, kulol ko’za yasab beradi, ko’zani dengizga eltaman, dengiz menga suv beradi, suv bilan og’zimni chayqayman, so’ngra barra qo’zichoqni maza qilib yeyman.
Qo’rg’on dedi:
— Sendan har qancha tuproqni ayamayman. Temirchiga borib, tesha keltirgin!
Qarg’a suyunib: «Ish o’ngidan kelyapti», dedi. U to’g’ri temirchining oldiga bordi.
— Qor-r-r, qor-r-r! Temirchi amaki! Ho, Temirchi amaki! — dedi Qarg’avoy.
— Menga tesha bering, teshani qo’rg’onga eltaman, qo’rg’on menga tuproq beradi, tuproqni kulolga eltaman, kulol ko’za beradi, ko’zani dengizga eltaman, dengiz suv beradi, suvga og’zimni chayqayman, keyin barra qo’zichoqni maza qilib yeyman.
Bu gapni eshitib, temirchining ensasi qotdi.
— Olov keltir, teshani o’tga solib, peshlab beraman, — dedi u.
— Xo’p!
Qarg’a olov axtarib ketdi.
Bir kampir chavati pishirib o’tirar edi.
— Qor, qor! Kampir ona, menga olov ber, — dedi qarg’a uchib kelib. — Olovni temirchiga eltaman, temirchi tesha yasab beradi, tesha bilan tuproqqo’rg’onga boraman, u tuproq beradi, tuproqni kulolga eltaman, u ko’za yasab beradi, ko’zani dengizga eltaman, u suv beradi, suvga og’zimni chayqab, barragina qo’zichoqni maza qilib yeyman.
Kampir o’zicha o’yladi: «Mayli, olov beray, bir kuyib o’lsin!»
— Olaqol!
Qarg’a qo’liga bir siqim kul olib, olovni uning ustiga qo’ydi-da, tez uchib ketdi. Kampir nima qilarini bilmay, hayron bo’lib qolaverdi.
Qarg’a olovni temirchiga berdi, temirchi qarg’avoy ko’tara olmasin deb, tesha o’rniga ketmon yasab berdi. Qarg’a ketmonni zo’rg’a ko’tarib tuproqqo’rg’onga bordi, qo’rg’on ko’p tuproq berdi, tuproqni kulolga eltdi, kulol beso’naqay ko’za yasab berdi, ko’zani zo’rg’a ko’tarib dengizga bordi va dedi:
— Ko’za keltirdim, suv ber!
— Olaqol!
Qarg’a juda charchagan edi. U, ko’za dengizga tushib ketmasin deb, uni dumiga bog’lab oldi-da, suvga soldi.
Ko’zaga suv to’la boshladi. U borgan sari og’irlashaverdi. Ochko’z Qarg’avoy bira-to’la ko’proq suv g’amlamoqni xayol qildi. Ko’za to’ldi. Qarg’avoy uni ko’tarib, uchish uchun qanotlarini yozdi, oyoqlarini ko’tardi, lekin uni ko’tara olmay, tiyg’onib ketib, dengizga quladi.
Ming talpinib qanot yozsa ham, bo’lmadi — cho’kib ketdi.
Buni ko’rgan qo’zichoq tumshug’ini osmonga ko’tarib kulib qo’ydi.