a) O`rganilayotgan obyektga ko`ra: 1. Atom 2. Moleku
b) Elektromagnit to`lqinlarning qo`llaniladigan sohasiga ko`ra: o Ultrabinafsha (UB) 200-400 nm o Ko`rinadigan (K) 400-760 nm o IK spektroskopiya 0,76-1000 mkm (1mkm = 10-6 m )lyar spektral tahlil
c) Elektromagnit nurlarning modda bilan ta`sirlashuv xususiyatiga ko`ra: Atom-adsorbsion tahlil – gaz fazasida modda atomlarining monoxromat nur yutishi Emission-spektral tahlil – modda tomonidan chiqarilayotgan nur intensivligi Alangali fotometriya – qo`zg`atuvchi gaz alangasi ta`siridagi nur sochish Molekulyar-absorbsion tahlil – modda molekulalari yoki ionlari tomonidan yutilgan nur miqdori Lyuminessent tahlil – lyuminessensiya intensivligini o`lchash Nefelometrik tahlil – dispers tizim sochayotgan nur intensivligini o`lchaydi Turbidimetrik tahlil- dispers tizim orqali o`tgan nur intensivligini o`lchash Refraktometrik tahlil – modda (yoki eritma)dan o`tgan yorug`likni sinish ko`rsatkichini aniqlashga asoslangan.
Fotokolorimetriya – tekshiriluvchi eritmadan, monoxromatik bo‘lmagan nur intensivligini fotoelektrokolorimetrda (FEK) fotoelement yordamida o‘lchashga asoslangan. Mohiyati: Yorug‘lik manbaidan (cho‘lg‘am lampa) chiqayotgan aralash oq nur rangli shishachalar (nursuzgich) yordamida monoxromatlanadi va tekshiriluvchi eritma quyilgan kyuvetadan o‘tkazilib, detektorda, ya’ni fotoelementda o‘lchanadi.
Fotokolorimetriya – tekshiriluvchi eritmadan, monoxromatik bo‘lmagan nur intensivligini fotoelektrokolorimetrda (FEK) fotoelement yordamida o‘lchashga asoslangan. Mohiyati: Yorug‘lik manbaidan (cho‘lg‘am lampa) chiqayotgan aralash oq nur rangli shishachalar (nursuzgich) yordamida monoxromatlanadi va tekshiriluvchi eritma quyilgan kyuvetadan o‘tkazilib, detektorda, ya’ni fotoelementda o‘lchanadi.
Fotokolorimetrik usulda tahlil o‘tkazilishi uchun quyidagi talablar bajarilishi shart: 1.Eritmalar albatta rangli bo‘lishi, agar rang intensivligi kam bo‘lsa, reagent ta’sirida uni kuchaytirish kerak. Misol: Cu+2 + 4NH3 → [Cu(NH3 )4 ] +2 xavo yorqin ko‘k
Fotokolorimetrik usulda tahlil o‘tkazilishi uchun quyidagi talablar bajarilishi shart: 1.Eritmalar albatta rangli bo‘lishi, agar rang intensivligi kam bo‘lsa, reagent ta’sirida uni kuchaytirish kerak. Misol: Cu+2 + 4NH3 → [Cu(NH3 )4 ] +2 xavo yorqin ko‘k
2.FEK da eritmani rangiga ko‘ra nursuzgich tanlanadi 3. K (400-700 nm) sohasi bo‘lgan nurlardan foydalaniladi. 4. Nur yutilish qonuniga bo‘ysinishi, A~C. FEK da monoxromatlash darajasi 30-50 nm ni tashkil etadi. Bu usulning aniqligi va takroriyligini kamaytiradi. Nisbiy xatolik ± 3%. Usul yordamida rangli, tiniq eritmalar tahlil qilinadi.
