Antropometrik o4lchash birliklari bilan bir vaqtda tabiiy o‘lchash birliklari ham paydo bo‘la boshlagan. Bu birliklar sifatida tabiatdagi ba’zi doimiy, o‘zgarmas hisoblangan obyektlaming xususiyatlari olingan. Masalan, turli qimmatbaho toshlaming o‘lchov birligi sifatida keng qo‘llanilgan, “no4xotcha” ma’nosini anglatuvchi “karat”1, Mbug‘doy doni" ma’nosini bildiruvchi “gran” shularjumlasidandir. Dastlabki tabiiy o‘lchovlaming yana bir namoyondasi, hamma yerda ishlatiladigan vaqt o‘lchovlaridir. Munajjimlaming ko‘p - yillik kuzatishlari natijasida qadimgi Vavilonda vaqt birligi sifatida -yil, oy, soat tushunchalari ishlatilgan.
Antropometrik o4lchash birliklari bilan bir vaqtda tabiiy o‘lchash birliklari ham paydo bo‘la boshlagan. Bu birliklar sifatida tabiatdagi ba’zi doimiy, o‘zgarmas hisoblangan obyektlaming xususiyatlari olingan. Masalan, turli qimmatbaho toshlaming o‘lchov birligi sifatida keng qo‘llanilgan, “no4xotcha” ma’nosini anglatuvchi “karat”1, Mbug‘doy doni" ma’nosini bildiruvchi “gran” shularjumlasidandir. Dastlabki tabiiy o‘lchovlaming yana bir namoyondasi, hamma yerda ishlatiladigan vaqt o‘lchovlaridir. Munajjimlaming ko‘p - yillik kuzatishlari natijasida qadimgi Vavilonda vaqt birligi sifatida -yil, oy, soat tushunchalari ishlatilgan.
Keyinchalik esa yeming o‘z o‘qi atrofida to‘la aylanishiga ketgan vaqtning 1/86400 qismi sekund nomini olgan. Qadimgi Vavilonliklar bizning eramizgacha bo‘lgan П asrdayoq vaqtni Minalarda o‘lchashgan. Mina taxrninan ikki astronomik soat oralig‘iga teng bo4lib, bu vaqt mobaynida Vavilonda rasm bo‘lgan suv soatidan massasi taxminan 500 grammga teng bo‘lgan "mina suv" oqib ketgan. Keyinchalik «mina» o‘zgarib, biz o‘rganib qolgan minutga aylangan.
Markaziy Osiyoda ham oMchovlar va ulaming turg4unligini saqlash, o‘lchash qoidalariga qat’iy rioya etish masalalariga jiddiy e’tibor berilgan va buning nazorati eng yuqori amaldorlar tomonidan olib borilgan. Masalan, islom ta’limotida to‘g‘ri oMchash, ya’ni xaridor haqini urib qolmaslik (buni hozirda ham «tarozidan urib qolish» deyiladi) masalalariga juda qattiq qaralgan. Vaqt o‘tishi bilan savdo-sotiq va o‘zaro iqtisodiy aloqalaming rivojlanishi mobaynida oMchovIarga aniqiik kiritish, yangilarini hosil qilish, o'zaro solishtirish va qiyoslash usullari shakilanib, o‘nlab yangi va yangi o‘lchash birliklari hosil bo'la boshlagan. A^tasekin xalqaro, davlatlararo 0‘ichash birliklari ta’sis etila boshlagan.
Markaziy Osiyoda ham oMchovlar va ulaming turg4unligini saqlash, o‘lchash qoidalariga qat’iy rioya etish masalalariga jiddiy e’tibor berilgan va buning nazorati eng yuqori amaldorlar tomonidan olib borilgan. Masalan, islom ta’limotida to‘g‘ri oMchash, ya’ni xaridor haqini urib qolmaslik (buni hozirda ham «tarozidan urib qolish» deyiladi) masalalariga juda qattiq qaralgan. Vaqt o‘tishi bilan savdo-sotiq va o‘zaro iqtisodiy aloqalaming rivojlanishi mobaynida oMchovIarga aniqiik kiritish, yangilarini hosil qilish, o'zaro solishtirish va qiyoslash usullari shakilanib, o‘nlab yangi va yangi o‘lchash birliklari hosil bo'la boshlagan. A^tasekin xalqaro, davlatlararo 0‘ichash birliklari ta’sis etila boshlagan.
Fan va texnikaning rivojlanishi har xil kattaliklaming oMchamlarini muayyan oMchovlarga qiyoslab kiritishni taqozo eta boshladi. Ishlab chiqarish munosabatlarining rivojlanishi o‘lchash vositalari va usullarini mukammallashtirishni talab eta boshladi. Oichashlar nazariyasi hamda vositalarining rivojini aniq lab bergan texnika >aituqlarining uchta asosiy bosqichini ajratib ko‘rsatish mumkin: -texnologik bosqich (manufaktura va mashina ishlab chiqarishining yuzaga kelishi); -energetik bosqich (bug‘ energiyasini ishlatish, ichki yonuv dvigatellarining yuzaga kelishi, elektr energiyasini ishlab chiqarish va ishlatish);
