3- amaliy mashg’ulot: Bosim o’lchash vositalarini qiyoslash usuli. Masala va mashqlar
Bosim va kamayishni o’lchash usullari va asboblari. Bosim – sirtga perpendikulyar ta’sir qiluvchi kuchning ushbu sirt maydoniga nisbati. Bosim moddalarning termodinamik holatini va texnalogik jarayonlarning borishini belgilovchi asosiy kattaliklardan biridir.
Bosimning quyidagi turlari mavjud: atmosfera, mutlaq, ortiqcha va vakum ( kamdan-kam uchraydigan).
Atmosfera ( barometrik) bosim – yer atmosferasining havo ustunining massasi tomonidan yaratilgan bosim.
Mutlaq bosim – mutlaq noldan o’lchanadigan bosim. Mutlaq bosim idish ichidagi bosim sifatida qabul qilinadi, undan butunlay evakuatsiya qilinadi.
O’lchov bosimi – mutlaq va barometrik bosim o’rtasidagi farq.
Vakum (kamdan-kam uchraydigan) – barometrik va mutlaq bosim o’rtasidagi farq.
Xalqaro birliklar tizimida (SI) bosim birligi paskal (Pa) – 1 nyuton (N) kuch bilan yaratilgan, 1 m2 sirt bo’ylab teng ravishda taqsimlangan va unga normal yo’naltirilgan bosimdir.
Birliklarning texnik tizimida (MKGSS) bosim kvadrat santimetr uchun klogramm kuch (kgs/sm2) va kvadrat metrga kilogram kuch (kgs/m2) bilan ifodalanadi. kgs/sm2 birligi texnik yoki metrik atmosfera (at) deb ataladi. Ushbu birliklarga qo’shimcha ravishda bar,simob milimetr suv (mm suv), shuningdek, 760mm Hg ga teng bo’lgan jismoniy yoki normal atmosfera (atm) kabi bosim birliklari mavjud. Art.