1. Ko’rstakichlar qatorining Markaziy tendentsiyasi , bu ma’lumotlarning aniq bir sonli qiymatga yaqinlashuvi yoki markazlashuviga harakatidir. (1a-rasmga qarang.) 2. Ko’rstakichlar qatorining variatsiyasi , ya’ni ma’lumotlarning tarqalishidir. (1b-rasmga qarang.) Markaz a. b. 1-rasm. Miqdoriy tasvirlash o’lchovlari Markaziy tendentsiya ko’rsatkichlari tasnifi 2-rasm. Markaziy tendentsiya ko’rsatkichlari tasnifi Raqamli ko’rsatkichlarni hisoblash uchun formulalarni berishdan oldin, keling bizning hisoblash bo’yicha ko’rsatmalarimizni soddalashtiradigan ba’zi bir qisqacha qaydlarga nazar tashlaymiz. Eslab qolingki, bunday tasdiqlar faqatgina bir sababdan qo’llaniladi, ya’ni bir xil yozma qoidalarni ko’p takrorlashdan qochish uchun. Agar siz har safar biror belgining yozma tarifini fikran almashtira olsangiz, siz tezda ushbu belgidan foydalanishga odatlanib qolasiz. Sonli ma’lumotlar qatori ko’rsatkichlarini biz quyidagicha belgilaymiz: x 1 ,x 2 ,x 3 , ..., x n bu erda – x 1 ma’lumotlar qatoridagi birinchi ko’rsatkich, x 2 ma’lumotlar qatoridagi ikkinchi ko’rsatkich, x 3 ma’lumotlar qatoridagi uchinchi ko’rsatkich ..., va x n ma’lumotlar qatoridagi n- (va eng so’nggi) ko’rsatkich. Demak, agar ma’lumotlar qatorida 5 ta ko’rsatkich bo’lsa, biz x 1 ,x 2 ,x 3 ,x 4 ,x 5 ko’rinishida yozamiz. Agar haqiqiy raqamlar 5, 3, 8, *
Manba: Lames McClave, Terry Sincich. Statistics. 12
th
edition. Pearson Education, Inc. 2013. 49-50 pp.
