Қонда глюкоза миқдорининг бошқарилиши

GLIKOLIZ

• Glikoliz –glyukozani asosiy katobolizm yоli bulib ( fruktoza va galaktoza xam). Barcha reaksiyasi sitozolda amalga oshadi.
• Aerob glikoliz – glyukozani O2 ishritokida suv va karbonat angidridgachon parchalanishi.
• Anaerob glikoliz – glyukozani O2 ishritokisiz 2 ta laktatga parchalanishi.
• Anaerob glikoliz aerob glikolizdan oxirgi 11 reaksiyasi bilan farqiladi, birinchi 10ta reaksiyasi ularda ummumiy.

Glyukoza katabolizmining sxemasi

Glyukozani aerob parchalanishi

Glyukozani aerob oksidlanishi 3 bosqichda kechadi:

• Glikolitik bosqich - 8 ATF
• Piruvatni oksidlanishli dekarboksillanishi - 6 ATF
• Krebs sikli - 24 ATF

Glikolizni kalit fermentlari

• 1. Geksokinaza (geksokinaza II, ATF: geksozo-6-fosfotransferaza). Km<0,1 mmolG’l. Ingibitor glyukozo-6-f, ATF. Aktivator adrenalin. Induktor insulin. Glyukokinaza (geksokinaza IV, ATF: glyukozo-6-fosfotransferaza). Km - 10 mmolG’l, faol jigarda va buyrakda. Glyukozo-6-f bilan ingibirlanmaydi. Induktor insulin.
• 3. Fosfofruktokinaza 1 (ATF: fruktozo-6f-1-fosfotransferaza) Aktivator: AMF, fruktozo-2,6-df, fruktozo-6-f, Fn. Ingibitor: glyukagon, ATF, NADN2, sitrat, yeg kislotala, keton tanachlar. Induktor insulin.
• 10. Piruvatkinaza (ATF: PVK-2-fosfotransferaza). Aktivator: fruktozo-1,6-df, glyukoza. Ingibitor: ATF, NADN2, glyukagon, adrenalin, alanin, yeg kislotala, Asetil-KoA. Induktor: insulin, fruktoza.

• Aspartat-malat mokki mexanizmi asosan jigar, buyrak va yurakda kechadi.

Glitserofosfat mokki mexanizmi

•  
• Dioksiatsetonfosfat QNADN2 → 3-glitserofosfat Q NAD
• Mushak, miya tоqimasida joylashgan.

Anaerob glikoliz

• glyukozadan energiya hosil bоlishining sodda (primitiv) usuli
• anaerob organizmlarda energiya hosil qilishning asosiy yоli
• aerob organizmlarda glyukoza aerob parchalanishining birinchi bosqichi
• katabolik va anabolik reaksiyalar uchun zarur oraliq metabolitlar bilan ta’minlaydi