•bir foydalanuvchilik (MS-DOS, Windows 3.x, OS/2 dastlabki versiyasi);
•ko‘p foydalanuvchilik (Unix, Windows, OS/2).
Operatsion tizimlarning rivojlanish tarixi
1 – avlod (1945-1955): Elektron lampa va kommutatsion panelli
2 – avlod (1955-1965): tranzistorli va paketli ishlov berish tizimlari
3 – avlod (1965-1980): Integral sxemali va ko’pmasalali
4 – avlod (1980-h.v): Personal kompyuterlar va super kompyuterlar
1-avlod COMPUTERLARI
1-avlod (1945-1955) : Analitik mashina Charles Babbage tomonidan yaratilgan. Bu davrda OT mavjud emas. 1945 yilda lampali mashinalar yaratildi. Dasturlash faqat mashina tilida bo’lgan.
2-AVLOD COMPUTERLARI
Operator ishini avtomatlashtirish uchun 1960 yillarda paketli OTlar ishlab chiqarilgan. Alohida masalalar uchun mo’ljallangan perfokartalar topshiriqlar paketiga to’planardi.
Har bir masalani boshqarish karta orqali topshiriqlarni boshqarish tilida (Job Control Language - JCL) amalga oshirilgan.
MIT – (Massachusetts Institute of Technology – MIT) da 1961 yilda Corbato, Fernando birinchi dialogli OT CTSS (Compartible Time Sharing System) yaratilgan.
Computer IBM-7090 Funksiyanal tizimi 2-AVLOD COMPUTERLARI 1970 yilda MTI da CTSS asosida (Multiplexed Access Computer) nomli computeri yaratilgan.
3-avlod computerlari Digital Research companiyasi asoschisi Kildall, Gary 1976 yilda CP/M 8-bitli birinchi shaxsiy computerlar uchun standart OT ni yaratdi.
PDP-11 va VAX mini computerlari
3-AVLOD computerlari
4-AVLOD computerlari
Shaxsiy computerlar va super computerlar kiradi.
Operatsion tizimni aniqlash. Operatsion tizimning hisoblash tizimlarining dasturiy ta’minotidagi o’rni.
1946 y. – ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer)- biron bir dasturiy ta'minotning to'liq yo'qligi, qurilmalarni almashtirish orqali dasturlash.
50-yillarning boshlari-algoritmik tillaning va tizimli dasturiy ta’minotlarning paydo bo’lishi. Dasturlarni bajarish jarayonining murakkabligi:
Kerakli translyatorni (tarjimonni) yuklash;
Translyatorni ishga tushirish va dasturni mashina kodlarida qabul qilish;
Dasturni kutubxona podpragrammalari bilan bog’lash;
Dasturni bajarish uchun ishga tushirish;
Ish natijalarini bosmaga yoki boshqa qurilmaga chiqarish.
