Operatsion kuchaytirgichlarni tadqiq etish

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalar universiteti
Nukus filiali
“Kompyuter injiniring” fakulteti
“Kompyuter injiniringi” yo’nalishi
2-kurs 101-20 guruh talabasi
Ken’esov Adilxanning
Elektronika va sxemalar fanidan

Labaratoriya ishi
Mavzu: Operatsion kuchaytirgichlarni tadqiq etish
TOPSHIRGAN: Ken’esov.A
QABUL QILGAN: Qodirov.D
Nukus-2021
15-laboratoriya ishi
Operatsion kuchaytirgichlarni tadqiq etish


Ishning maqsadi – laboratoriya stendida VIN ko’prigidan foydalanib invertorsiz operatsion kuchaytirgichi (OK) bo’lgan RC-avtogeneratorining nazariy va eksperimental tadqiqotini o’tkazish; o’z-o’zini qo’zg’otish shartlarining va generatsiya chastotasi RC-element parametrlariga bog’liqligining eksperimental tadqiqoti.
1. Laboratoriya ishini bajarishga tayyorgarlik ko‘rish:
Tashqi ta’sir bo’lmagan holatda elektr tebranishlarini mustaqil hosil qiluvchi aktiv elektr zanjirlari avtogeneratorlar deyiladi. Ularda aktiv elementlar sifatida elektron lampalar, tranzistorlar, OKlar ishlatiladi. Yuqori chastotali avtogeneratorlarda passiv elementlar sifatida LC-elementlar qo’llaniladi; quyi chastotalarda esa – RC-elementlar ishlatiladi.

Agar so’nmas garmonik tebranishlarni saqlab qolish uchun 1,b-rasmdagi ochiq sxema chiqishidagi kuchlanish kirishidagi kuchlanishga teng bo’lishi zarurligini, ya’ni e’tiborga olsak, u holda ochiq sxemaning kompleks uzatish koeffitsienti quyidagiga teng bo’ladi:

H(j)=U₃/U₁=1,
yoki
H(j)=K(j)(j) = K() () ⁾ = K()()e ^j =1
bundan so’nmas tebranishlar hosil qilishning ikki sharti kelib chiqadi:
K()() =1;
_k() Q _() = 0,2,..., k2.
Agar, mos ravishda, RC parallel va ketma-ket tashkil etuvchilarining kompleks qarshiliklarini quyidagicha belgilasak
Z₁=RQ1/jωC i Z₂=(R/ jωC)/(RQ1/jωC),
u holda TB zanjirining kuchlanishni uzatish kompleks koeffitsienti
β(jω)=U₃ /U₂q Z₂/(Z₁Q Z₂)=1/(1Q Z₁/ Z₂) =1/[3Qj(ωRC-1/ωRC)] =
=1/[3Qj(ω/ω₀-ω₀ /ω)] =(1/3)/[1Qj(1/3)(ω/ω₀-ω₀/ω)] =
=(1/3)G’[1QjQ(ω/ω₀-ω₀ /ω)] =(1/3)/(1Qjξ) =  ,
bunda ω₀ =1/RC=1/τ – kvazirezonans burchak chastotasi, uning qiymati generatsiya chastotasiga teng;
f₀₌ω₀/2π = 1/2π RC – avtogenerator chastotasi;
τ = RC – vaqt doimiysi;
ξ=Q(ω /ω₀ - ω₀ / ω)=Q(f / f₀ - f₀ / f) – umumlashtirilgan nosozlik;
 = (1/3) /’ = (1/3)/’ - TB zanjiri AChT;
φ_β(f)= - arc tg[Q(f / f₀ – f₀ / f)] = - arc tg ξ – FChX tsepi OS.
H()=K()()= = = ,
2. Laboratoriya ishini bajarish uchun topshiriq:
2.1. Zanjir elementlarining (.1-jadval) berilgan qiymatlari bo’yicha generatsiya chastotasi f₀ ni (15.6) ifoda bo’yicha hisoblang. Natijalarni 2-jadvalga kiriting.
1-jadval

Variant	R, kΩ	C, nF
7	80	1

f₀=1/2=1/2RC1/ (2π10⁴·5·10^-9) = 3183,1Hz = 3,1831kHz,
2.2. Yuksiz ishlash rejimidagi zanjirning (2-rasm) AChTi va FChTini (15.9) hamda (15.10) ifodalar yordamida 10 ta chastotada hisoblang:
F=0,2 kHz; 0,2f₀; 0,5f₀; f₀; 0,8f₀; f₀; 1,2f₀; 1,5f₀; 2f₀; 4f₀; 120 kHz.
O’lchov natijalarini 2-jadvalga kiriting.

N	Dastlabki hisob					Tajriba
	f	f, kHz	Ξ	H(f)	(f), grad	U1,V	U3, V	H(f)	(f), grad