Operatsion tizimlar

Operatsion tizimlarning maqsadi.

Hozirgi paytda turli xil operatsion sistemalar yaratilgan bo‘lib, ular tuzilishiga ko‘ra har-xil vazifalarni bajaradi. Misol uchun, Unix operatsion sistemasi setlar, ya’ni tarmoqlar bilan juda yaxshi ishlaydi lekin, disklar bilan ishlashda turli kamchiliklarga ega. MS DOS operatsion sistemasi esa tarmoq bilan ishlada qiyinchilik tug‘diradi. Operatsion sistemalar (OS) foydalanuvchi va kompyuter orasida muloqotni amalga oshiruvchi maxsus dasturlardir. U tezkor xotiradan foydalanish, disklar ustida amallar bajarish hamda kompyuterning boshqa qurilmalari ishlarini boshqaradi.
Zamonaviy SHEXM OS turlari.

• 
  Operatsion sistemalar turli masalalar uchun mo‘ljanlangan bo‘ladi. Xozirgi zamon operatsion sistemalari quyidagi guruhlarga bo‘linadi:
  
• 
  Kichik xajmdagi shaxsiy EXMlarga mo‘ljallangan OS (MS DOS, PC DOS);
  
• 
  O‘rta xajmdagi shaxsiy EXMlarga mo‘ljallangan grafik OS (Windows, Apple Os);
  
• 
  Katta xajmdagi mantiqiy tarmoqlarni boshqaruvchi OS (Windows NT, Unix, Xenix, Oracle).
  
• 
  Windows operatsion sistemasi MS DOS operatsion sistemasiga nisbatan grafik imkoniyatlari mavjudligi uchun ancha qulaydir, ammo Windowsdan foydalanish uchun tezkor kompyuter va kattaroq xotira xajmi talab qilinadi.
  

Fayllar sistemasi

Axborotlar diskda fayllar ko‘rinishida saqlanadi. Fayl turli belgilar, sonlar va xarflarning mantiqiy ketma-ketligidir. Ana shunday ketma-ketlik oddiy matnni ifoda etsa, bunday fayl matn fayli deyiladi.
Fayl nomi uzunligi 8 dan, kengaytma uzunligi esa 3 simvoldan oshmasligi kerak. Ajralib turishlari uchun fayl nomi bilan kengaytmasi orasiga nuqta qo‘yiladi:
command.com config.sys
autoexec.bat matemat8.txt
muhammad.hat a%&^s#$.$!

Faylga kengaytma qo‘yish majburiy emas. Ammo ko‘pgina dasturlar shu dasturda belgilangan kengaytmali fayllar yaratadi va fayllarni kengaytmasiga ko‘ra aniqlaydi.

txt	Matn fayli
.doc	Dasturgaoid ko‘rsatmalar
.bas	Beysik tilidagi dastur
.pas	Paskal’ tilidagi dastur
.c	Si tilidagi dastur
.exe	Bajariladigan fayl
.com	Bajariladigan fayl
.bat	buyruq fayli
.sys	sistema fayli

Aksariyat matn muxarrirlari .bak kengaytmasidan fayl nusxalari uchun foydalanadilar. Fayl kengaytmasi qanday bo‘lishdan kat’iy nazar taxrir va o‘zgartishlardan so‘ng yozilgan fayl bilan birgalikda faylning avvalgi ko‘rinishi .bak kengaytmasi bilan saqlanadi. Ya’ni taxrir va o‘zgartirishlar noo‘rin bajarilgan bo‘lsa, faylning avvalgi xolatiga qaytish imkoniyati mavjud.