Optik tolada dispersiya. Dispersiyaning tolali optik aloqa tizimlarining uzatish sifatiga ta’siri

5. Nazorat savollari

1. Optik tola qanday fizik parametrlar bilan tavsiflanadi?

2. Birjinsli optik muhitlarda so‘nish jarayoni qanday miqdoriy munosabat bilan aniqlanadi?
3. So‘nish jarayonidagi yo‘qotishlar qanday tashkil etuvchilardan tarkib topadi?
4. Optik tolaning so‘nish koeffitsiyentiga ta’rif bering.
5. Optik tolaning so‘nish koeffitsiyenti qanday miqdoriy munosabat bilan aniqlanadi?
6. Modellashtirilayotgan liniyalarda so‘nish kattaligi qanday miqdoriy munosabat bo‘yicha aniqlanadi?
7. Optik toladagi dispersiya jarayoniga ta’rif bering.
8. Dispersiyaning qanday turlarini bilasiz?
9. Ko‘p modali optik tolalardagi modalararo dispersini tavsiflang.
5. Xromatik dispersiya qanday tashkil etuvchilardan tarkib topadi?
11. To‘lqin uzatgichning xossalari bilan bog‘liq dispersiyani tavsiflang.
12. Material dispersiyani tavsiflang.
13. Aloqa liniyasining qabul qilish oxirida optik impulsning dispersiya tufayli kengayishi ∆t ko‘p modali aloqa liniyalari uchun qanday munosabat bilan aniqlanadi?
14. Aloqa liniyasining qabul qilish oxirida optik impulsning dispersiya tufayli kengayishi ∆t bir modali aloqa liniyalari uchun qanday munosabat bilan aniqlanadi?
15. Fototok kuchaytirgichi yuklamasidagi kuchlanishning shovqin tashkil etuvchisi o‘z navbatida qanday tashkil etuvchilardan tarkib topadi?
16. Fototok kuchaytirgichi chiqishidagi fototok shovqin tashkil etuvchisi I_fsi ning o‘rtacha kvadratik qiymati qanday munosabat bilan aniqlanadi?
17. Fototok kuchaytirgichi chiqishidagi qorong‘ilik toki shovqin tashkil etuvchisi I_qshning o‘rtacha kvadratik qiymati qanday munosabat bilan aniqlanadi?
18. Kuchlanishning kuchaytirgich yuklamasidagi shovqin tashkil etuvchisining amplitudasi qanday munosabat bilan aniqlanadi?
6.Nazariy qism


Optik toladagi so‘nish va dispersiya jarayonlari
6.1.Optik toladagi so‘nish jarayoni

Optik signal tola orqali uzatilganda yorug‘lik to‘lqinlarining tola muhiti bilan chiziqli va nochiziqli o‘zaro ta’siri natijasida signal quvvatining yo‘qolishidan optik signal so‘nadi. Ulardan asosiylari yorug‘lik nurining yutilishi va sochilishi hisoblanadi. Bunda so‘nishni o‘zgarish qonuni quyidagi umumiy ko‘rinishga ega:

R = R₀ exr(-α* L) (5.7)

bu yerda R₀ – tolaga kiritiladigan quvvat; L – tola uzunligi; α - so‘nish doimiysi yoki toladagi yo‘qotishlar.

Bu munosabatni qo‘llab solishtirma yo‘qotishlarni dB/km da baholash ifodasini olishimiz mumkin [6]:

a_solishtirma = - (10/L)*lg(P/P₀) = 4,343 a. (5.8)

Umumiy holda so‘nish optik signallarning sochilishi va yutilishidan hosil bo‘luvchi yo‘qotishlar va kabel yo‘qotishlaridan yuzaga keladi (5.2-rasm)

5.2-rasm. Toladagi yo‘qotishlarning asosiy turlari

Yutilish va sochilishdan hosil bo‘ladigan yo‘qotishlar xususiy yo‘qotishlar, kabel yo‘qotishlari esa qo‘shimcha yo‘qotishlar deyiladi.
Toladagi to‘liq yo‘qotish ularning yig‘indisi ko‘rinishida aniqlanadi:
a = a_x+a_k = a_yu + a_s + a_k, (dB/km). (5.9)