O'quv ishlari bo’yicha prorektor

Mamlakatning hozirgi bosqichdagi iqtisodiy siyosati.

О‘zbekistonda amalga oshirilayotgan keng kо‘lamli islohotlar va о‘zgartirishlar izchil va samarali. Ushbu о‘zgarishlarning dunyodagi, shu jumladan, jahon iqtisodiyoti konyunkturasidagi vaziyatning turli xil о‘zgarishlariga moslashishi katta ahamiyatga ega. Tanlangan taraqqiyot yо‘li haqiqatan ham jahon iqtisodiyotidagi inqirozdan keyingi sharoitda barqarorligi va hayotiyligini, rivojlanishining sustlashishini isbotladi, bu uning strategik asoslanishidan dalolat beradi.
2017-2021 yillarda 40 milliard dollarlik jami 649 investitsiya loyihasini taqdim etadigan tarmoq dasturlarini amalga oshirish rejalashtirilgan. Natijada, sо‘nggi 5 yil ichida sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish 1,5 baravarga о‘sdi va uning YIMdagi ulushi - 33,6 foizdan 36 foizgacha, qayta ishlash sanoatining ulushi - 80 foizdan 85 foizgacha kо‘tarildi.
Iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirish maqsadida mamlakat Prezidenti tomonidan 20 dan ortiq normativ hujjatlar qabul qilindi, tegishli qonun hujjatlariga о‘zgartishlar kiritildi, tadbirkorlik subyektlarini qо‘llab-quvvatlash uchun zarur shart-sharoitlar yaratildi.
Mamlakatimiz hududlarida xorijiy investitsiyalarning faol oqimi, eksportga yо‘naltirilgan mahsulotlar ishlab chiqarishni kо‘paytirish uchun qulay sharoitlar yaratish maqsadida erkin iqtisodiy zonalar tashkil etildi. Qisqa vaqt ichida Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Samarqand, Buxoro, Farg‘ona, Xorazm, Jizzax, Namangan, Sirdaryo, Surxondaryo va Toshkent viloyatlarida jami 11 ta erkin iqtisodiy zonalar tashkil etildi, bu hududlarning ishlab chiqarish va resurs salohiyatidan foydalanish geografiyasining kengayganligidan dalolat beradi.
Hozirda О‘zbekiston mahsulotlari "Made in Uzbekistan" savdo markalari ostida eksport qilinmoqda. Eksport geografiyasi doimiy ravishda kengayib bormoqda. Shunday qilib, faqatgina 2019 yilda eksport hajmi 9 milliard dollarni tashkil etdi. Yaponiya, Koreya, Kuvayt, Ummon kabi bir qator mamlakatlarda savdo uylarini ochish bо‘yicha ishlar faol olib borilmoqda. Shu nuqtai nazardan, Afg‘oniston bilan "tahdidlar manbai" emas, balki imkoniyatlar manbai sifatida qaraladigan savdo aloqalari rivojlanib borayotganini ta’kidlash lozim. Biz mahalliy mahsulotlarning jahon bozorlariga chiqishini ta’minlash bо‘yicha rejalarimizni amalga oshirmoqdamiz.
Bugungi kunda О‘zbekistonda yaratilgan ilmiy-texnik salohiyatdan keng va samarali foydalanish, fundamental va amaliy ilm-fan yutuqlarini, ilm-fanni talab qiladigan texnologiyalarni keng tatbiq etish, yuqori malakali iqtidorli ilmiy kadrlar sonini kо‘paytirish asosida zamonaviy rivojlanish modelining о‘tish uchun zarur bо‘lgan barcha narsalar mavjud.
Muvozanatli investitsiya siyosati tufayli mamlakat 2019 yilda – “Faol investitsiyalar va ijtimoiy rivojlanish yili”da sezilarli natijalarga erishdi. Natijada, tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri xorijiy investitsiyalar 4,2 milliard dollarni tashkil etdi, bu 2018 yilga nisbatan 3,7 baravar kо‘p. Yalpi ichki mahsulotga investitsiyalar ulushi esa 37 foizga yetdi.
Mamlakatimiz birinchi marta xalqaro kredit reytingini oldi va jahon moliya bozorida 1 milliard dollarlik obligatsiyalarni muvaffaqiyatli joylashtirdi. Sо‘nggi 10 yil ichida birinchi marta Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkilotining kredit xatarlari reytingida О‘zbekistonning mavqei yaxshilandi.
Energetika, neft va gaz sanoati, geologiya, transport, yо‘l qurilishi, qishloq va suv xо‘jaligi, ichimlik suvi ta’minoti, issiqlik ta’minoti va boshqa bir qator sohalarda chuqur tarkibiy о‘zgarishlar yuz berdi. Zamonaviylashtirish va raqobatbardoshlikni oshirish dasturlari 12 ta yetakchi sanoat tarmoqlarida amalga oshirilmoqda. Natijada 2019 yilda iqtisodiy о‘sish sur’ati 5,6 foizni tashkil etdi. Sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 6,6 foizga, eksport 28 foizga о‘sdi. Oltin-valyuta zaxiralari 2,2 milliard dollarga oshdi va 28,6 milliard dollarga yetdi.
Qishloq xо‘jaligida dehqonlarning qiziqishini oshirish, ilg‘or texnologiyalarni joriy etish va klasterli ishlab chiqarish tizimiga о‘tish bо‘yicha chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Ushbu yо‘nalishdagi ishlar davom etmoqda.
2019 yilda amalga oshirilgan islohotlar natijasida 93 mingta yangi tadbirkorlik subyektlari tashkil etildi, bu 2018 yilga nisbatan deyarli 2 baravar kо‘p demakdir.
Jahon bankining "Biznesni yuritish" reytingida biz 7 pog‘onaga kо‘tarilib, biznesni rо‘yxatdan о‘tkazish bо‘yicha 190 mamlakat orasida 8-о‘rinni egalladik va eng yaxshi islohotchilar qatoriga kirdik.
2020 yilda 206 ta yangi yirik ishlab chiqarish quvvatlarini foydalanishga topshirish bilan 23 milliard dollar miqdoridagi investitsiyalar о‘zlashtirildi. Xususan, Shо‘rtan gaz-kimyo majmuasi asosida suyuq sintetik yoqilg‘i ishlab chiqarish quvvatlari, "Navoiyazot" aksiyadorlik jamiyatida azot kislotasi, ammiak va karbamid ishga tushiriladi. Toshkent metallurgiya zavodi, Toshkent metropolitenining Sirg‘ali filiali foydalanishga topshirildi, yer usti halqa metrosining birinchi bosqichi qurilishi yakunlandi. 2020 yilda respublikada birgina sanoat sohasida umumiy qiymati 11 milliard dollar bо‘lgan loyihalar amalga oshirildi. Bunday yirik loyihalar haqida gapirganda, yangi qurilgan Toshkent metallurgiya zavodini alohida ta’kidlash lozim. Germaniya va Italiyaning zamonaviy texnologiyalari bilan jihozlangan va ekologik jihatdan qulay bо‘lgan ushbu korxona yiliga 500 ming tonna prokat ishlab chiqaradi.
О‘zbekistonda investorlarni qо‘llab-quvvatlash maqsadida soliqlarni qismlarga bо‘lib tо‘lash, infratuzilmani yaratish xarajatlarini davlat tomonidan qisman qoplash mexanizmlari joriy etilmoqda. Shu bilan birga, daromad solig‘ini hisoblashda yangi texnologik uskunalarni sotib olish, yangi obyektlarni qurish va modernizatsiya qilish uchun xarajatlarni kamaytirish amaliyoti kengaytirildi.
Navoiy va Olmaliq kon-metallurgiya kombinatlari kabi strategik korxonalarda yangi investitsiya loyihalari amalga oshirilmoqda va shu bilan birga, ushbu korxonalarni xalqaro moliya bozorining tо‘laqonli ishtirokchilariga aylantirish ishlari olib borilmoqda.
"Navoiyazot" korxonasida yiliga 500 ming tonna nitrat kislota va 100 ming tonna polivinilxlorid ishlab chiqarish quvvatiga ega zavodlar, 2020 yil oxiriga qadar bu erda har yili 660 ming tonna ammiak va 577 ming tonna karbamid ishlab chiqaradigan zavodlar ishga tushiriladi. "Uzbekistan ZTL" qurilayotgan zavod Shо‘rtan gaz-kimyo majmuasi tomonidan ishlab chiqarilgan metan asosida yiliga 1,5 million tonna sintetik yoqilg‘i ishlab chiqarishni tashkil etmoqda.
Olmaliq kon-metallurgiya kombinatida rangli va qimmatbaho metallarni ishlab chiqarishni uch baravar kо‘paytirish bо‘yicha loyihalar, shuningdek, neft, kimyo, elektrotexnika, qurilish materiallari, farmatsevtika, tо‘qimachilik, charm va poyabzal va boshqa sohalarda boshqa о‘nlab yirik loyihalar amalga oshirilmoqda.
Iqtisodiy sohadagi bunday keng kо‘lamli islohotlar natijasida bizning xalqaro valyuta zaxiralarimiz qariyb 5,5 milliard dollarga oshdi va bugungi kunda ular 34 milliard dollarni tashkil etmoqda. Shubhasiz, bu bizning katta yutuqimiz.