O'quv qo'llanma

Yopiq va ochiqqism tarmoqlarni alohida himoyalovchi sxemalar.
B unday sxem alar 
uchta tarm oq interfeysli bitta brandm auer (8.14-rasm ) yoki ikkita tarm oq interfeysli 
ikkita brandm auer (8.15-rasm ) aso sid a qurilishi m um kin.
Ikkala holda ham ochiq va yopiq qism tarm oqlardan faqat tarm oqiararo ekran 
orqali 
foydalanish 
m um kin. 
B unda 
ochiq 
qism tarm oqdan 
foydalanish 
yopiqqism tarm oqdan foydalanishga im kon berm aydi.
Ikkita brandm auerli sxem a tarm oqiararo alo q a xavfsizligining yuqori darajasini 
ta ’m inlaydi. Bunda har bir b randm auer yopiq tarm oqni him oyalashning alohida 
eshelonini 
hosil 
qiladi, 
him oyalanuvchi ochiq qism tarm oq esa ekranlovchi 
qism tarm oq sifatida ishtirok etadi. O datda ekranlovchi qism tarm oq shunday 
konfigurasiyalanadiki. qism tarm oq kom pyutcridan g 'a n im tashqi tarm oq va lokal 
tarm oqning y o p iq q ism tarm o g 'i foydalana olsin. A m m o tashqi tarm oq va yopiq 
qism tarm oq orasida to ‘g 'rid a n -to ‘g ‘ri axborot paketlarini alm ashish m um kin em as. 
E kranlovchi qism tarm oqli tizim ga xujum qilishda, b o ‘lm aganida him oyaning ikkita 
m ustaqil ch izig 'in i bosib o 'tis h g a to ‘g ‘ri keladi. Bu esa ju d a m urakkab m asala 
hisoblanadi. T arm o q iararo ekran holatlarini m onitoringlash vositalari bunday 
urinishni doim o aniqlashi va tizim m a ’muri o ‘z vaqtida ruxsatsiz foydalanishga 
qarshi zaruriy cho ralar ko‘rishi m um kin.
102

---

8 .1 5 -r a s m . Ikkita t a r m o q in te rfe y s li ikkita b r a n d m a u e r asosid a y o p iq va o c h iq
q is m t a r m o q la m i a lo h id a h im o y a la s h sxem asi 
T a ’kidlash lozim ki, aloqaning kom m utasiyalanuvchi liniyasi orqali ulanuvchi 
m asofadagi foydalanuvchilam ing ishi ham tashkilotda o ‘tkaziluvchi xavfsizlik 
siyosatiga m uvofiq nazorat qilinishi shart. Bunday m asalaning nam unaviy hal etilishi
- zaruriy funksional im koniyatlarga ega b o ‘lgan m asofadan foydalanish serverini 
(term inal servem i) o 'm a tish . T erm inal server bir necha asinxron portlarga va lokal 
tarm oqning bitta interfeysiga ega b o 'lg a n tizim hisoblanadi. A sinxron portlar va lokal 
tarm oq 
orasida 
axborot 
alm ashish 
faqat 
tashqi 
foydalanuvchini 
autentifikatsiyalashdan keyin am alga oshiriladi.
T erm inal servem i ulashni shunday am alga oshirish lozim ki. uning ishi faqat 
tarm oqlararo ekran orqali bajarilsin. Bu m asofalagi foydalanuvchilam ing tashkilot 
axborot resurslari bilan ishlash xavfsizligining kerakli darajasini ta ’m inlashga imkon 
beradi.
T erm inal servem i ochiq kism tarm oq tarkibiga kiritilganida bunday ulanish joiz 
hisoblanadi. T erm inal servem ing dasturiy ta ’m inoti kom m utasiyalanuvchi kanallar 
orqali aloqa seanslarini m a ’m urlash va nazoratlash im koniyatini ta ’m inlashi lozim. 
Zam onaviy term inal serverlarni boshqarish m odullari servem ing o 'z in i xavfsizligini 
ta ’m inlash 
va 
m ijozlam ing 
foydalanishini 
chegaralash 
b o 'y ic h a
yetarlicha 
rivojlangan im koniyatlarga ega va quyidagi funksiyalam i bajaradi:
- ketm a-ket portlardan. PPP protokoli b o 'y ic h a m asofadan, ham da m a’m ur 
konsolidan foydalanishda lokal parolni ishlatish;
- lokal tarm oqning qandaydir m ashinasining autentifikatsiyalashga so 'ro v id an
foydalanish;
103

---

- autentifikatsiyalashning tashqi vositalaridan foydalanish;
- term inal serv ed portlaridan foydalanishni nazoratlovchi ro ‘yxatni o ‘m atish;
- term inal server orqali aloqa seanslarini protokollash.