O'quv qo'llanma

T arm oq lararo ek ranlar asosidagi tarm oq h im oyasining sxem alari
T arm oqlararo aloqani sam arali him oyalash uchun b randm auer tizim i to ‘g ‘ri 
o ‘m atilishi va konfigurasiyalanishi lozim. U shbu jaray o n quyidagilam i o ‘z ichiga 
oladi:
- tarm oqlararo aloqa siyosatini shakllantirish;
- brandm auerni ulash sxem asini tanlash va param etrlarini sozlash.
Tarmoqlararo aloqa siyosatini shakllantirish
T arm oqlararo aloqa siyosatini shakllantirishda quyidagilam i aniqlash lozim:
- tarm oq servislaridan foydalanish siyosati;
- tarm oqlararo ekran ishlashi siyosati.
Tarmoq 
servislaridan foydalanish siyosati
him oyalanuvchi 
kom pyuter 
tarm o g 'in in g b archa servislarini taqdim etish, ham da ulardan foydalanish qoidalarini 
belgi laydi. U shbu siyosat doirasida tarm oq ekrani orqali taqdim etiluvchi barcha 
servislar va har bir servis uchun m ijozlarning jo iz adreslari berilishi lozim. U ndan 
tashqari, foydalanuvchilar uchun qachon va qaysi foydalanuvchilar qaysi servisdan 
va qaysi kom pyuterda foydalanishlarini tavsiflovchi qoid alar k o ‘rsatilishi lozim.
97

---

Foydalanish 
usullariga 
cheklashlar 
ham
beriladi. 
Bu 
cheklashlar 
foydalanuvchilarning Intem etning m an etilgan servislaridan ay lan m a y o ‘l orqali 
foydalanishlariga y o ‘l q o ‘ym aslik uchun zarur. Foydalanuvchilar va kom pyuterlam i 
autentifikatsiyalash 
qoidalari, 
ham da 
tashkilot 
lokal 
tarm o g ‘i 
tashqarisidagi 
foydalanuvchilarning ishlash sharoitlari alohida belgilanishi lozim.
Tarmoqlararo ekran ishlashi siyosatida
tarm oqlararo aloqani boshqarishning 
brandm auer ishlashi asosidagi bazaviy prinsipi beriladi. B unday prinsiplam ing 
quyidagi ikkitasidan biri tanlanishi m um kin:
- oshkora ruxsat etilm agani m an qilingan;
- oshkora m an etilm aganiga ruxsat berilgan.
"O shkora ruxsat etilm agani m an qilingan" prinsipi tanlanganida tarm oqlararo 
ekran shunday sozlanadiki, harqanday ruxsat etilm agan tarm oqlararo aloqalar 
blokirovka qilinadi. U shbu prinsip axborot xavfsizligining barcha sohalarida 
ishlatiluvchi foydalanishning m um toz m odeliga m os keladi. B unday yondashish, 
im tiyozlam i m inim allashtirish prinsipini adekvat am alga oshirishga im kon berishi 
sababli, xavfsizlik nuqtai nazaridan yaxshiroq hisoblanadi. M ohiyati b o 'y ic h a
"oshkora ruxsat etilm agani man qilingan" prinsipi zarar keltirishi faktini e ’tiro f 
etishdir. T a ’kidlash lozim ki, ushbu prinsipga asosan ta ’riflangan foydalanish 
qoidalari foydalanuvchilarga m a ’lum noqulayliklar tu g 'd irish i m um kin.
"O shkora 
m an 
etilm aganiga 
ruxsat 
berilgan" 
prinsipi 
tanlanganida 
tarm oqlararo ekran shunday sozlanadiki, faqat oshkora m an etilgan tarm oqlararo 
aloqalar blokirovka qilinadi. Bu holda, foydalanuvchilar tom onidan tarm oq 
servislaridan foydalanish qulayligi oshadi, am m o tarm oqlararo aloqa xavfsizligi 
pasayadi. F oydalanuvchilarning tarm oqlararo ekranni chetlab o 'tish la rig a im kon 
tu g ‘iladi, m asalan ular siyosat man qilm agan (hatto siyosatda k o ‘rsatilm agan) yangi 
servislaridan foydalanishlari m um kin. U shbu prinsip am alga oshirilishida ichki 
tarm oq x ak erlam in g xujum laridan kam roq him oyalangan b o 'la d i. Shu sababli, 
tarm oqlararo 
ekranlarni 
ishlab 
chiqaruvchilari 
odatda 
ushbu 
prinsipdan 
foydalanm aydilar.
T arm oqlararo ekran sim m etrik em as. U nga ichki tarm oqning tashqi tarm oqdan 
va aksincha foydalanishni cheklovchi qoid alar alohida beriladi. U m um iy holda, 
tarm oqlararo ekranning ishi quyidagi ikkita guruh funksiyalam i dinam ik tarzda 
bajarishga asoslangan:
- u orqali o ‘tayotgan axborot oqim ini filtrlash;
- tarm oqlararo aloqa am alga oshirilishida vositachilik.
O ddiy 
tarm oqlararo 
ekranlar 
bu 
funksiyalam ing 
birini 
bajarishga 
m o‘ljallangan. 
K om pleks 
tarm oqlararo 
ekranlar h im oyalashning 
ko‘rsatilgan 
funksiyalarining birgalikda bajarilishini ta ’m inlaydi.