Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences (E)issn: 2181-1784

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784 
www.oriens.uz 
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 
3(1), Jan., 2023 
621 
uzluksiz ta’lim tizimini joriy etish alohida ahamiyat kasb etmoqda. Shuningdek, erkin, 
ijodkor va mustaqil fikr egasini tarbiyalab voyaga yetkazish hozirgi kunning muhim 
vazifalaridan hisoblanadi. Respublikamizda eng avvalo, ta’limga alohida e’tibor 
qaratildi. Chunki muhtaram Prezidentimizning:“Har birimiz davlat tiliga bo‘lgan 
e’tiborni mustaqillikka bo‘lgan e’tibor deb, davlat tiliga ehtirom va sadoqatni ona 
Vatanga ehtirom va sadoqat deb bilishimiz, shunday qarashni hayotimiz qoidasiga 
aylantirishimiz kerak”
1
degan fikrlari barchamizdan ona tilimizga, urf-odat va 
qadriyatlarimizga hurmat, Vatanga bo‘lgan mehrimizni amaliy faoliyatda namoyon 
etishimizni talab etadi. 
Til kishilarning eng muhim aloqa vositasi, bilimlarni saqlovchi va kelajak 
avlodga yetkazuvchi vositadir. Ana shu vazifalarini e’tiborga olganda, birinchidan, til 
ijtimoiy hodisadir. Chunki u jamiyat uchun xizmat qiladi. Ikkinchidan, ijtimoiy 
xarakterga ega bo‘lgan til muayyan fizik va fiziologik jarayonlar asosida 
moddiylashadi. Uchinchidan, til va tafakkur o‘zaro ajralmasdir. Til fikrni, 
shakllantiruvchi va ifodalovchi moddiy vositadir. Bu jihatdan til va tafakkur muayyan 
shaklni o‘zida namoyon etadi. To‘rtinchidan, til uzluksiz rivojlanib, takomillashib 
boruvchi hodisadir. Kishilar odatda bir-birlari bilan til orqali munosabatda bo‘ladi. 
Demak, til va tafakkur chambarchas bog‘liq bo‘lib, tilsiz fikrni ifodalab 
bo‘lmaganidek, tafakkursiz til o‘z ifodasini shakllantira olmaydi. Fikr tilda 
voqelashadi, tilda mavjud bo‘ladi. Ongingizda paydo bo‘ladigan fikrning mohiyatini, 
mazmunini tashkil etadigan har qanday idrok yoki tasavvur ham faqat so‘zlar
vositasi orqali voqe bo‘ladi. Til faqat kishilarga xos bo‘lganidek, tafakkur ham 
kishilarga xos bo‘lib, bosh miyaning moddiyligi va fiziologik vazifasi bilan 
bog‘liqdir. Lekin tafakkur bilan tilni aynan bir xil, bir-biriga o‘xshash narsa deb 
tushunish xatodir. Tafakkur – tashqi moddiy olamning kishilar miyasida aks 
etishining eng yuksak shaklidir. Til esa tafakkurni so‘zlar, so‘z birikmalari va 
jumlalar orqali ifodalaydi. Til qonunlari bilan tafakkur qonunlari bir-biriga teng 
kelmaydi. Shuning uchun ham til grammatikaning o‘rganish obyekti hisoblansa, 
tafakkur mantiq ilmining o‘rganish obyektidir.