O’rnatilgan tizim tushunchasi O’rnatilgan tizimlarni loyihalashtirish

Mantikiy(logik) hotira.
Xotirani ,yacheykalar chizikli tu`lami kurinishida a``arat tashkil etish,dasturchining dastur va mag`lumotlar saklanishi kurinishi xakidagi tassavuri bilan mos kelmaydi.Ku`gina dasturlar bir-biriga boglik bulmagan xolda yaratilgan modullardan tashkil to`gan.
Bag`zan jarayon tarkibiga kiruvchi hamma modullar hotirada ketma-ket joylashadi va chiziqli adreslar maydonini tashkil qiladi. Biroq ko``incha modullar hotiraning turli joylarida joylashtiriladi va turlicha foydalaniladi.
Hotirani bosharish sxemasida, foydalanuvchining bunday tassavuriga mos keladigan mahlumot va dasturlarni saqlash, segmentatsiya deyiladi. Segment-hotiraning aniq ko`rsatilagan qismi bo`lib,uing ichkikismida chiziqli adreslarni qo`llab quvvatlaydi. Segment `rotsedura, massiv, stek yoki skalyar miqdorlardan tashkil to`gan buladi, lekin odatda aralash ti`dagi mahlumotlardan iborat bulmaydi.
Boshida segmentlar. dastur kodi fragmentlarini(matn redaktori,trigonometrik kutubxona v ax.k.) jaraenlar bilan umumlashtirish zaruriyatidan kelib chikkan bulishi kerak,chunki ularsiz xar bir jaraen uzining adres makonida mag`lumotlarning yana bir nusxasini saklashiga tugri kelar edi. Xotiraning, tizim bir nechta jaraenning mag`lumotlarini aks ettiradigan aloxida kismlari bulib ular segmentlar deb nom oldi.
Xotira shunday kilib,chizikli kurinishdan ikki ulchamli kurinishga keldi.Adres ikki kom`onentdan iborat bulib,ular:segment nomer iva segment ichidagi joylashgan urnidir.Keyinchalik,jaraenning turli kom`onentalarini(dastur kodi,mag`lumotlar,stek v ax.k.) turli segmentlarda joylashtirish kulay bulib koldi.Yana shu narsa anik bulib koldiki,anik segment ishini,unga segmentda saklanadigan mag`lumotlar ustida bajarilishi ruxsat berilgan .o`eratsiyalar ,masalan,murojaat xukuki va o`eratsiyalar ti`i kabi atributlar kiymatini berib ,nazorat kilish mumkin bulib koldi.
2rasm. Jarayon segmentlarining kompyuter xotirasida joylashishi.
Ba`zi , jarayonni adres makonini tasvirlaydigan segmentlar 2 –rasmda kursatilgan.
Aksariyat zamonaviy Operatsion tizimlar hotirani segment boshqaruv hususiyatiga ega. Otlarning bag`zi arxitekturalarida (masalan Intel) segmentlash qurulmalar tomonidan kullanadi.
Jarayon murojaat kiladigan adreslar,o`erativ xotirada mavjud bo`lgan real adreslardan shu taxlitda fark kiladi. Har bir aniq holatda dastur foydalanadigan adres, har xil usullar yerdamida tasvirlanishi mumkin. Masalan, adres, berilgan matnda odatda simvolli bo`ladi. Kom`ilyator bu simvolli adres va o`zgaradigan adreslarni bog`laydi (masalan, n bayt modul boshidan). Dastur generatsiyalagan bunday adres odatda mantikiy adres(virtual xotirali tizimlarda u ko``incha virtual xotira ) deb nomlanadi. Barcha mantikiy adreslar tu`lami mantikiy(virtual) adreslar maydoni deb ataladi.