154 Sanoq tizimlari-bu ma‘lum sanoq sonlarigacha yoki bir nechta harf va sonlardan
iborat sonlarning tartibli ketma-ketligidan iborat. Sanoq tizimlari pozitsion va
nopozitsion turlarga bo‘linadi.
Pozitsion tizimlar - bu tizimlar tartibli sanoq sonlaridan iborat.
Nopozitsion tizimlar- raqamlar va harflarning tartibsiz joylashuvidan tashkil
topgan.
Hoxlagan tartibdagi sanoq tizimlari uchun quyidagi formula o‘rinli.
Pastki indeksdagi tartiblanish raqamlarni qo‘yish joyi (razryad), bu yerda
R-musbat qiymatlar uchun
S-manfiy qiymatlardagi razryadlar uchun
m- razryaddan iborat bo‘lgan ma‘lumotlarning maksimal son qiymati quyidagicha
ifodalanadi:
S-razryadli 0ga teng bo‘lmagan minimal qiymatlarni hisoblash formulasi:
m-butun qismi uchun
Ikkilik sanoq tizimida R=2 ga teng bo‘lib, 0 va 1 dan tashkil topgan.
Misol, ikkilik sanoq tizimida 101110,101 unlik sanoq tizimida 46,625 ga teng
ekanligini yuqoridagi formulalar yordamida ko‘rib chiqamiz:
Shuningdek ikkilik va o‘nlik sanoq tizimidan tashqari 16 sonoq tizimlari ham
mavjud.
Ikkilik sanoq tizimida o‘nlik va 16 lik sanoq tizimidagi ko‘rinishi
Raqam
Kod
Raqam
Kod
0
0000
8
1000
1
0001
9
1001
2
0010
A
1010
3
0011
B
1011
4
0100
C
1100
5
0101
D
1101
6
0110
E
1110
7
0111
F
1111
Kompyuterda arifmetik amallarni bajarish tartibi quyidagicha
Ikkilik sanoq tizimida
qo‗shish amali
Hisoblashlar
Ikkilik sanoq tizimida
ayirish amali
Hisoblashlar
101110
101110
