Основы пакета

 
15
to‗qnashishi, ularning maydalanishi, koalessensiyasi, apparat hajmi bo‗yicha 
tasodifiy sanqishi bilan) yoki apparatdagi geometriya xarakterining chegaraviy 
shartlari (tartibsiz yotqizilgan nasadka elementlarining tasodifiy joylashishi, 
katalizatorning donalari, siljuvchi muhitlar fazalararo chegarasining ishlab 
chiqaruvchi oriyentatsiyasi va sh.o‗.) bilan izohlanadi. 
Shunga o‗xshash turli tizimlar fazalar va komponentlarning tashkil 
etuvchilarini o‗ta murakkab o‗zaro ta‘sirlashishi bilan xarakterlanadi, buning 
natijasida ularni klassik determinanlangan moddani olib o‗tish va saqlash qonunlar 
pozitsiyasidan o‗rganish imkoni yo‗q.
Kimyoviy-texnologik 
jarayonlarni qanday o‗rganish mumkin? Bu 
muammoni yechish kalitini matematik modellash usuli beradi. Bu usul tizimli 
tahlil strategiyasiga asoslanadi. Bu strategiyaning mohiyati-jarayonni murakkab 
o‗zaro ta‘sirlanuvchi iyerarxik tizim deb, uning strukturasini sifatli tahlillab, 
matematik ifodasini ishlab chiqish va noma‘lum parametrlarini baholashdan 
iboratdir. Masalan, yaxlit suyuq muhitda zarralar, tomchilar yoki gaz pufakchalar 
ansamblini harakatlanish jarayonida paydo bo‗layotgan hodisalar qaralganda, 
samaralar iyerarxiyasining beshta sathi ajratiladi:
1) atomar-molekulyar sathdagi hodisalar majmui; 
2) molekulalar tashqi yoki globulyar strukturalar masshtabdagi samaralar;
3) fazalararo energiya va modda olib o‗tish hodisalari va kimyoviy 
reaksiyalarni inobatga oladigan, dispersli fazani birlik ulanish harakatiga bog‗liq 
bo‗lgan ko‗p fizikaviy-kimyoviy hodisalar to‗plami;
4) yaxlit fazada ko‗chib yuradigan aralashmalar ansamblidagi fizik-
kimyoviy jarayonlar;
5) apparat masshtabida makrogidrodinamik muhitni aniqlaydigan jarayonlar 
majmui. Bunday yondashuv butun jarayonning hodisalari va ular orasidagi 
bog‗lanishlar to‗plamini to‗la o‗rnatishga imkon beradi.

---