Основные понятия, компоненты и модели

4.7 Access da ma’lumotlar sxemasi

Ma’lumotlar sxemasi ma’lumotlar ombori bilan ishlayotganda tizimda aktiv ishlatiladi. Bir necha boglangan jadvallar bilan ishlayotganda tizim ma’lumotlar sxemasida saqlab qo’yilgan boglanishlardan foydalanadi. Ma’lumotlar sxemasida ko’rsatilgan har qanday bog’lanish tizim orqali avtomatik tarzda foydalaniladi.
Kanonik ma’lumotlar modeliga mos ravishda yaratilgan realasion ma’lumotlar ombori normallashtirilgan jadvallardan tashkil topgan bo’ladi. Bunaqa ma’lumotlar omborida boglangan jadvallar o’rtasida yozuvlarning qaytarilishiga yul qo’yilmaydi, bu esa saqlanayotgan ma’lumotlarning hajmini minimallashtirishga olib keladi. Yuklanish prosesida va ma’lumotlar omborini korrektirovka qilishda yoki bo’lmasa so’rovlar orqali ma’lumotlar olishda, hisobot chiqarishda bir vaqtning o’zida bir necha bog’langan jadvallardan baravariga foydalish kerak bo’ladi. Ma’lumotlar sxemasinig yaratilishi ko’p jadvalli formalarni qilishni, so’rovlarni, hisobotlarni qilishni osonlashtiradi va yana boglangan jadvallarni korrektirovka qilishda ma’lumotlarning butunligini ta’minlaydi.
Ma’lumotlar sxemasi grafik ko’rinishda alohida oynada aks ettiriladi, unda jadvallar maydonlar ro’yhati ko’rinishda, jadvallar orasidagi boglanishlar esa jadvallar maydonlari orasidagi chiziqlar orqali aks ettirilgan. Ma’lumotlar sxemasi normalizasiya talablariga javob beruvchi jadvallar bilan ishlash uchun yunaltirilgan bo’lib unda jadvallar o’rtasida birga- ko’p (1:M) yoki bo’lmasam birga-bir (1:1) boglanishlar o’rnatilgan bo’lishi mumkin. Bunaqa jadvallar uchun boglanish butunligi avtomatik tarzda ta’minlanishi mumkin.
Ma’lumotlar sxemasini qurilayotganda Access avtomatik tarzda tanlangan maydon orqali jadvallar orasidagi bog’lanishlar tipini aniqlaydi. Agar boglanish o’rnatilishi kerak bo’lgan maydon bitta jadvalda ham unikal bo’lib ikkinchi jadvalda ham unikal bo’lsa u holda bunday boglanish birga-bir (1:1) bo’ladi. Agar bog’lanuvch maydon bitta jadvalda unikal bo’lib (bosh jadvalda) ikkinchi jadvalda (bo’ysunuvchi jadval)u maydon kluchevoy kalit bo’lmasa u holda Access bu boglanishni birga - ko’p (1:M) boglanish sifatida aniqlaydi. Faqat shu holdagina boglanishlarnig butunligini avtomatik tarzda saqlab qolish mumkin.