Основные понятия, компоненты и модели

5.2.1 Jadval bo’yicha ko’chish

Access da maydonlar o’rtasida yoki yozuvlar o’rtasida kursorni ko’chirishning har hil usullar mavjud. Maydonning biror yozuvini aktivlashtirish uchun shu yozuv ustiga sichqon ko’rsatkichini olib borib bosish kerak. Ekranda ko’rinmaydigan maydonlarni saxifani siljitish yulakchasi orqali ekranda ko’rinadigan qilish mumkin. Jadvalning maydon yozuvlari o’rtasida kursorni siljitish boshqaruv tugmalari orqali amalga oshiriladi. O’zidan oldingi turgan maydon yozuvini aktivlashtirish uchun Shift+Tab tugmachasini boshish kerak. Bir maydonning bir yozuvidan ikkinchisiga o’tish uchun quyidagi boshqaruv tugmachalaridan foydalanish lozim ­ va ¯.
Jadval bo’yicha ko’chishning eng qulay usuli bu ma’lumotlar varaqasining pastki chap burchagida joylashgan Запись degan maydondagi tugmachlaridir. Bu tugmachlar yordamida jadvalning ihtiyoriy qismiga kursorni ko’chirish mumkin. Bu tugmalar Правка menyusining Перейти ostmenyusidagi buyruqlarning tugmachali ko’rinishidir. Ihtiyoriy nomerlari yozuvni aktivlashtirish uchun shu nomerni Поле номера записи ga kiritib ENTER tugmasini bosish kerak. Agar jadval yoizuvlari o’rtasida ko’chish boshqaruv tugmalari yoki Tab tugmasi orqali amalga oshirilgan bo’lsa u holda Access dasturi kursor o’tgan katakchani qiymatini to’liq avtomatik ravishda belgilab qo’yadi. Agar sichqon ko’rsatkichi orqali jadval katakchasi aktivlashtirilsa u holda shu katakchaga boshqa qiymat kiritish imkoni tugiladi. Bular Access dasturida jadval ma’lumotlarni qayta ishalshning ikki hil rejimi borligini bildiradi – almashtirish rejimi va qo’yish rejimi.
Almashtirish rejimi da belgilangan maydon qiymatlari to’liqligicha belgilanadi va agar ma’lumot kiritilmoqchi bo’lsa belgilangan qiymatlar avtomatik ravishda o’chib ketadi.
Qo’yish rejimi da aktivlashtirilgan maydon katakchasida ma’lumot kiritish uchun kursor paydo bo’ladi. Ma’lumot kiritilgan holda eski ma’lumotlar o’chirilmasdan yangisi eski ma’lumotlarning o’ng tomonidan qo’shilib ketaveradi. Kursor sichqoncha yordamida qaerga qo’yilgan bo’lsa shu joydan ma’lumot kiritilib ketaveriladi. Ikkala rejimdan bir-biriga o’tish INS tugmasi orqali amalgam oshiriladi. Alamshtirish rejimi Access oynasining holat yulakchasida ЗАМ indikatori orqali belgilanib qo’yilgan bo’ladi.
Qidirish : Ma’lumoti ko’p bo’lgan jadvallarda ma’lumotlarni boshqaruv tugmachalri orali qidirish juda ogir ish bo’lib ko’p vaqtni olib qo’yadi. Shuning uchun agar maydon qiymati aniq bo’ladigan bo’lsa shu нщянимпф еуя o’tish uchun qidirish funksiyalaridan foydalangan qulayroq bo’ladi. Jadval rejimida ma’lumotlarni namuna bo’icha aniq maydon bo’yicha yoki butun jadval bo’ylab qidirish mumkin. Qidirish dialog oynasini Правка menyusiga kirib binokl rasmi bilan ko’rsatilgan Найти buyrugini bajarish orqali aktivlashtirish mumkin bo’ladi. Dilagogli qidirish oynasining Образец degan maydonida qidirilayotgan ob’ektning namunasi ko’rsatiladi. Agar boshqa hech qanaqa qidirish o’rnatilmasa Access butun jadval bo’yicha namunada ko’rstaligan obektga mos keladigan qiymatni qidiradi. Odatda qidirish vaqtida harflarning katta kichikligi qaralmaydi. Agar harflarning registri bo’ycha qidirmoqchi bo’linsa u holda qidirish dialogli oynasida С учётом регистра degan maydonni belgilab quyish kerak. * va ? belgilari orqali siz qidiruv kengligini kengaytirishingiz mumkin. Yulduzcha – bu ixtiyoriy uzunlikdagi harglar ketma-ketligini bildiradi, so’roq belgisi esa faqat bitta harfni bildiradi. Odatda qidirish oynasidagi Поиск opsiyasiga «в текущем поле» degan opsiya belgilangan uchun u aktiv bo’lgan maydon bo’yicha qidiruv olib boradi. Bu esa tez natija olishga olib keladi. Agar butun jadval bo’yicha qidirishni amalga oshirmoqchi bo’lsak unda <Имя таблицы>таблица variyantni tanlab olish kerak. Dastur qidirishni Найти далее tugmasini bogsgandan keyin bajaradi. Agar qidirilayotgan obekt topilgan taqdirda Access uni belgilaи qo’yadi. Найти далее tugmasi orqali siz yana boshqa maydonlardan shu obektning bor yuqligini tekshirishingiz mumkin.
Qidirish va almashtirish Ma’lumotlar omborini qayta ishlash vaqtida ba’zi bir obektlarni boshqa obektlar bilan almashtirishga to’gri kelib qoladi, masalan Corolla Liftbock XL modelini Corolla Liftbock GT modeliga almashtirish kerak bo’lishidek. Bu amalni tez bajarish uchun shu dialogli oynadan Замена vkladkasi yordamida qilishingiz mumkin. Almashtirish dialogli oynasi qidiruv dialogli oynasiga juda ohshash. Образец degan ma’lumot kiritish maydoniga qidirilayotgan obekt Заменить на degan kiritish maydoniga esa yangi ma’lumotlar kiritiladi.
U qidirilayotgan obektni topadi lekin uni yangisi bilan almashtirmaydi. Bu holda foydalanuvchi o’zi hal qiladi maydon qiymatini almashtirish kerak yoki nokerakligini. Agar maydon qiymatini almashtirish kerak bo’lsa Заменить tugmasi bosiladi almashtirish kerak bo’lmasa Найти далее tugmasi bosiladi.
Qidirish sferasini С учётом регистра va Только поле целиком opsiyasi orqali chegaralash mumkin. Agar foydalanuvchi hamma obektlarni birdaniga almashtirishga ishonchi komil bo’lsa u holda Заменить все tugmasidan foydalanadi, bu holda foydalanuvchidan hech narsa talab qilmagan holda hamma obeklar yangisi bilan almashtiriladi.
Yozuvlarni belgilash: Yozuvlar ustida biror bir amal bajarishdan oldin har doim ularni oldin belgilab olish kerak. Yozuvlarni belgilash belgilash ustuni orqali yoki Правка menyusidan Выделить запись buyrugini bajarish orqali amalgam oshiriladi. Bu buyruq bajarilgandan kegin shu yozuv belgilanadi. Belgilashni bekor qilish uchun sichqoncha ko’rsatkichini jadvalning ixtiyoriy joyiga olib borib bosish kerak. Agar bir nechta yozuvni belgilamoqchi bo’lgan taqdirda kursorni biror yozuv ustiga qo’yib SHIFT tugmasini bosib turgan holatda va boshqaruv tugmachalari bilan kursorni siljitib belgilash mumkin.
Yozuvlarni ko’chirish: Belgilangan yozuvni (yozuvlarni) ko’chirish uchun birinchi ularni Правка menyusidagi Вырезать buyrugi bilan computer hotirasiga olib qo’yish kerak. Qirqib olingan yozuvni (yozuvlarni) jadvalga yoki boshqa biror jadvalga joylashtirish uchun avval yozuv qo’yilishi kerak bo’lgan joyga kursorni qo’yib keyin Правка menyusidan Вставить buyrugini bajarish kerak.
Yozuvlarni nushalash: Agar yozuvni yoki bir qancha yozuvlardan nusha ko’chirish kerak bo’ladigan bo’lsa birinchi ko’chirilishi kerak bo’lgan yozuvlarni Правка menyusidan Копировать degan buyruq orqali yoki instrumentlar panelidan shu amalni bajaruvchi tugmalarni bosib computer tez hotirasiga olib qo’yilib keyin husxa qaysi joyga qo’yilmoqchi bo’lsa avval kursorni o’sha joyga o’rnatilib yana Правка menyusidan Вставить buyrugini bajarilsa nusha kochrilgan qism kursor turgan joyga nushalaniladi. Yozuvlarning ko’chirilishilsa shu yozuvlarning hamma atributlari bilan nushalaniladi. Agar nusha boshqa jadvalga ko’chirilayotgan vaqtda Access nusha kochirilayotgan jadval ham oldingi jadvaldaqa maydonlar ketma-ketligi va shu o’lchamda deb tahmin qiladi. Shuning uchun chalkashlikning oldini olsih uchun nusha ko’chirishdan oldin maydonlar ketma-ketligini tekshirish maqsadga muofiq bo’ladi.
Yozuvlarni o’chirish: Jadvaldan yozuvni yoki bir necha yozuvni o’chirmoqchi bo’lsangiz birinchi o’chirilishi kerak bo’lgan yozuvlarni belgilab keyin Правка menyusidan Удалить запись buyrugini bajaring. Yozuvlarni o’chirayotgan vaqtda extiyotkorlikni saqlang chunki agar siz yozuvlarni o’chrib yuborgan holatingizda ularni Правка menyusidagi Отменить buyrugi bilan qayta tiklashingiz mumkin bo’ladiki, qachonki siz yozuvlarni o’chirgandan keyin boshqa amal bajarmagan bo’lsangiz. Agar o’chirgandan keyin siz boshqa amal bajargan bo’lsangiz u holda Отменить buyrug’i faol bo’lmay qoladi.