Oвid haydarov

Bu kurash kundalik hayotimizdagi oddiy holatlardan boshlanadi. 
Shifokordan  yaxshiroq  maslahat  olish,  navbatni  tezlashtirish,  reyting 
daftarchasiga  tuzukroq  baho  qo„ydirish  va  hokazo  vaziyatlarda  o„zimizni 
munosib tutishimiz lozim bo„ladi. 
Odamlarning tabiatiga o‗xshab rahbaru mas‘ullar ham har xil bo‗ladi. 
«Jamoada  hamma  qulaylik  o‗zim  uchun,  bu  tashkilot  menga  bir 
paytlardagi  xizmatlarim,  farog‗atda  yashamog‗im  uchun  berilgan, 
marhamat,  qolganlar  aravasini  o‗zi  amallab  tortaversin»  qabilida  tor  va 
eskicha  o‗ylaydigan,  «oldi-berdi»ni  faoliyatining  bir  qismi  deb 
tushunadigan, 
demokratik 
qonun-qoidalarni 
yetarlicha 
idrok 
eta 
olmaydigan  rahbarlar  ham  yo‗q  emas.  Shuning  uchun  qonunda  aholining 
huquqiy  madaniyatini  yuksaltirish,  jamiyatda  korrupsiyaga  nisbatan 
murosasiz munosabatni shakllantirish, xususan, davlat organlari va boshqa 
tashkilotlar  xodimlarining  huquqiy  savodxonligini  oshirish  choralari 
ko‗zda tutilgan. 
―Korrupsiyaga 
qarshi 
kurashish 
to‗g‗risida‖gi 
Qonunda 
belgilanganidek,  ta‘lim  muassasalarida  korrupsiyaga  qarshi  kurashish 
sohasidagi huquqiy ta‘lim va tarbiyani kuchaytirish masalasi ham dolzarb 
ahamiyat  kasb  etadi. To‗g‗ri  ishlab,  to‗g‗ri  yashash  saodatini  bolalikdan, 
yoshlikdan  o‗rgangan  odam  mard  va  halol  bo‗ladi.  Adolatsizlik,  qonunga 
hurmatsizlik,  kasbu  amalga,  ishonchga  xiyonat  qilib  bo‗lmasligini  o‗qib-
uqqan,  poraxo‗rlik  va  korrupsiyaga,  suiiste‘molchilikka  qarshi  o‗zida 
immunitet  hosil  qilgan  yoshlar  kelajakda  jur‘atli,  vijdonli  inson  bo‗lib 
etishadi. Qonunga, tartib-qoidalarga hurmat saqlab, el-yurtga sadoqat bilan 
xizmat  qiladi.  Halol  mehnat  bilan  topilmagan  boylik  totli  bo‗lmasligini, 
hech kimga buyurmasligini, yaxshilik emas, yomonlik va kulfat keltirishini 
tushunadi. 
Bir yosh kadr mas‘uliyatli vazifaga kelsa, amalga ega bo‗lsa, bundan 
ota-ona,  qarindosh-urug‗  qanchalik  quvonadi?..  Bu  tabiiy  va  ezgu  tuyg‗u, 
albatta.  Lekin  ba‘zi  noto‗g‗ri,  zararli  illatlar,  bilib-bilmay,  tushunib-
tushunmay  yo‗l  qo‗yib  beriladigan  odatlar  ham  borki,  ularni  aslo  esdan 
chiqarmasligimiz  kerak.  Gohida  shunday  bo‗ladiki,  yaqinlar,  og‗a-
inilarning  «o‗g‗lim  yoki  og‗ayni,  mana,  ishlayapsanku,  opangni 
uzatilayotgan qiziga durustroq sovg‗a bergin, amakingning yetmay turgan 
mashina puliga yordam qilib yuborgin, qiynalib yuribdi...» qabilidagi istak 

---

87 
 
va xohishlar yosh kadrlarni buzadi, boshini aylantirib qo‗yadi. Yaqinlariga 
hurmat  yuzasidan  bechora  o‗zini  o‗qqa-cho‗qqa  urishga,  noqonuniy  ish 
qilishga,  oson  pul  topishga  harakat  qiladi.  Istab-istamay,  boshi  berk 
ko‗chaga kirib qoladi, korrupsiya tuzog‗iga ilinadi. 
Qarindosh-urug‗chilik,  tanish-bilishchilikdan  davlat  va  jamiyat 
manfaatlariga  ziyon  yetmasligi,  qonunlarga,  insonning  qadr-qimmatiga 
raxna  solinmasligi  kerak.  Qandaydir  manfaat  ortidan  bog‗langan  rishta, 
do‗stlik,  aka-ukachilik  uzoqqa  cho‗zilmaydi,  hech  kimga  hurmat  olib 
bermaydi. Bunga hayotdan ko‗plab misollar topish mumkin. 
Korrupsiyaga  qarshi  kurashishda,  davlat  hokimiyati  organlari 
faoliyatida  ochiqlik  va  oshkoralikni  ta‘minlashda,  fuqarolarga  tezkor  va 
xolis  axborot  yetkazishda  ommaviy  axborot  vositalariga  erkinlik  berish, 
demokratik  islohotlar  jarayonida  ularning  nufuzi  va  mavqeini  oshirish 
dolzarb  masala  hisoblanadi.  Shuning  uchun  korrupsiyaga  qarshi 
kurashishda  ommaviy  axborot  vositalarining  ishtirok  etishi,  korrupsiyaga 
oid  huquqbuzarliklar  to‗g‗risida  axborot  berayotgan  shaxslarni  himoya 
qilish masalalari qonunda alohida belgilab qo‗yilgan. 
Ommaviy  axborot  vositalarining  erkin  va  dadil  faoliyatisiz  jamiyat 
hayotini  demokratlashtirish,  odamlarni  mustaqil  fikrlab  yashashga 
undash,  hozirgi  kunda  suv  va  havodek  zarur  bo„lgan  jamoatchilik 
nazoratini  izchil  yo„lga  qo„yish  mumkin  emas. Butun  dunyoda  davlatning 
demokratiyani  hurmat  qilishiga,  xalqning  salohiyati  va  madaniyatiga 
matbuot  erkinligi,  odilligiga  qarab  ham  baho  beriladi.  Albatta,  bugun  bu 
haqiqatni ko‗pchiligimiz yaxshi tushunamiz va tan olamiz. 
Shu  o‗rinda  korrupsiyaga  qarshi  kurashish  masalasining  yana  bir 
tomoniga e‘tibor qaratsak. Nobop, «muomala qilish», «kelishish»ga moyil 
rahbar  yoki  boshqa  bir  mas‘ul  nafaqat  tashkilotga,  jamiyatga,  ishchi-
xodimlarga  ziyon  yetkazadi,  balki  bunday  odam  bilan  tashkilotning, 
jamoaning,  ayniqsa,  yosh  kadrlarning  vaqti,  umri  behuda  o‗tadi.  Rahbar 
hammaga  o‗rnak  bo‗lib,  halol  ishlab,  fidoyilik  ko‗rsatish  o‗rniga, 
yig‗ilishlarda bir gapni gapirib, o‗zi butunlay teskarisini qilsa, undan yosh 
kadrlar  nimani  o‗rganadi?  Qanday  o‗rnak  oladi?..  Korrupsiyaga  qarshi 
kurashish  yana  shunisi  bilan  muhimki,  mazkur  jarayonlarda  ishchi-
xodimlar,  yoshlar  halol  ishlash,  ishonch  va  vakolatga  munosib  xizmat 
bilan javob qaytarish zarur, degan tushunchaga tayanib faoliyat yuritishni 
o‗rganadi. Har qanday vaziyatda mard odam, baribir, halol bo„ladi, degan 
e‟tiqodda sobit turadi. 
Shu sababli ham so‗nggi yillarda mamlakatimizda tadbirkorlar, kichik 
biznes sub‘ektlariga «yagona darcha» tamoyili orqali xizmat ko‗rsatilyapti, 

---

88 
 
yagona  portal  orqali  davlat  xizmatlari  elektron  shaklda  taqdim  etilayapti. 
Qonun  hujjatlariga,  davlat  tashkilotlarining  ish  faoliyatiga  ochiqlik, 
oshkoralikni  ta‘minlash  nuqtai  nazaridan  o‗zgartirishlar  kiritilayapti  va 
boshqa ko‗plab yangiliklar joriy qilinayapti. Bularning barchasi korrupsiya 
balosini bartaraf etishda alohida ahamiyat kasb etmoqda. Fuqarolar bunday 
yondashuvni jon-dili bilan qo‗llab-quvvatlamoqda. 
Dunyo  kun  sayin,  soat  sayin  rivojlanayapti.  Davlatlar  va  xalqlar 
o‗rtasidagi  hamkorlikning  tezkor,  yangidan-yangi  ufqlari  ochilayapti, 
milliy  iqtisodiyotlar  o‗zaro  chambarchas  bog‗langan  holda  yuksalmoqda, 
taraqqiy etmoqda. Bugun har qanday davlat boshqa davlatlar bilan izchil 
hamkorlik  qilmasdan,  oqilona  investitsiya  va  resurslarga  tayanmasdan, 
jahonga  chiqmasdan,  ayni  paytda  dunyoga  eshiklarini  keng  ochmasdan, 
odamlar  bemalol  ishlaydigan  ishonchli  makonga  aylanmasdan  yuqori 
natijalarga erisholmaydi. 
Erkin  faoliyat  yuritishga  keng  yo‗l  ochib  berilgan,  inson  huquqlari, 
qonuniy manfaatlari qat‘iy himoya qilinadigan mamlakatning ostonasidan 
odam arimaydi, bunday davlat dunyoning turli nuqtalaridan ishbilarmonlar 
talpinadigan yurtga aylanadi. 
So‗nggi  vaqtlarda  jamiyatimiz  hayoti,  mamlakatimiz  iqtisodiyotining 
turli  sohalarini  yanada  jadal  rivojlantirish  bo‗yicha  qabul  qilingan 
qonunlar,  Prezident  qaror  va  farmonlari  ana  shu  ezgu  maqsadga 
qaratilganini  anglash  qiyin  emas.  Turizmni  rivojlantirish,  dunyoning 
ko‗plab davlatlaridan yurtimizga tashrif buyuradigan sayyohlar uchun viza 
rejimini bekor qilish yoki sud-huquq tizimini takomillashtirish, sudlarning 
haqiqiy  mustaqilligini  ta‘minlash  yoxud  tadbirkorlikka  keng  erkinlik 
berish,  turli  byurokratik  to‗siq  va  g‗ovlarni  yo‗q  qilish  haqidagi  hamda 
boshqa  bir  qancha  qaror  va  farmonlar  odamlarning  yo‗lini  ochishga, 
O‗zbekistonimizning jozibasini oshirishga xizmat qilmoqda. 
―Korrupsiyaga  qarshi  kurashish  to‗g‗risida‖gi  Qonun  bu  boradagi 
islohotlar  yanada  izchil  tus  olishiga  sharoit  yaratmoqda,  xalqimizda  katta 
umid uyg‗otmoqda. 
Hozirda  ko‗plab  davlatlarda  terrorizm,  ayirmachilik,  uyushgan 
jinoyatchilik, 
shu 
jumladan 
korrupsiya 
avj 
olayotgani 
dunyo 
jamoatchiligini  tashvishga  solmoqda.  Ana  shunday  bir  sharoitda 
mansabdor  shaxslarning  jinoyatchilar  bilan  til  biriktirishi  natijasida 
jamiyat  siyosiy  va  iqtisodiy  inqiroziga  yuz  tutishi  mumkinligi 
korrupsiyaning ijtimoiy xavfi nechog‗lik yuqori ekanligidan dalolat beradi. 
Bunday  xavfli  qilmish  oxir-oqibat  uyushgan  jinoyatchilik,  terrorizm  va 
boshqa hodisalar ildiz otib, gullab-yashnashi uchun sharoit yaratib beradi. 

---

89 
 
Qolaversa,  korrupsiya  fuqarolar,  ayniqsa,  yosh  avlodda  ijtimoiy 
adolatga,  haqiqatga,  davlat  organlari  va  mansabdor  shaxslarga  bo‗lgan 
ishonchini susaytiradi. Shu nuqtai nazardan o‗sib kelayotgan yosh avlodni, 
ayniqsa, kollej va oliy ta‘lim muassalarini bitirib, kasbiy faoliyat boshlash 
ostonasida  turgan  yoshlarga  korrupsiyaning  nechog‗li  xavfli  illat  ekani 
haqida ma‘lumotlar berish foydadan xoli bo‗lmaydi. Negaki, bugungi kun 
bitiruvchisi  ertangi  mutaxassis,  jamiyat  va  davlat  boshqaruvining 
ishtirokchisidir.