Ovqatlanish

Bankali konservalar

Gigiyenik ko’rsatkichlari. Odatda oziq-ovqat mahsulotlari uzoq muddatga saqlab qo’yishga chidaydigan bo’lishiuchun fizik-kimyo-viy usulda konservalanadi. Konservalar asl mahsulotlardan sterillab oUngan asl konservalar va sterillanmagan mahsulotlardan tayyorlan-gan prezervalarga bo’linadi. Konservalarning sifati va oziqlik qiymati xomashyosining sifatiga, texnologik jarayonning to’g’rililigiga, idish-ning sifatiga va ishlab chiqarishdagi sanitariya sharoitlariga bog’liq bo’ladi. Konservada begona hid, ta'm bo’lmasligi lozim. Uning hidi, rangi, mazasi organoleptik aniqlashda yaxshi bo’lishi, konsistensiyasi qattiqroq bo’lishi kerak.

Bankali konservalar tayyorlashda ikki tomoniga qalayi qoplangan rnaxsus tunukalardan foydalaniladi. Qalayi osh tuzi va organik kislo-talar ta'siriga tez beriladigan oson suyuqlanuvchan metall bo’lib, undagi ba'zi aralashmalar uzoq saqlab qo’yilgan konservalangan

83

mahsulotga o’tib qolishi mumkin, shu sababli qalayidagi bu aralash-malar miqdori me'yorlashtiriladi. Sanitariya me'yorlariga ko’ra kon-serva tunukasiga ishlatiladigan qalayidagi yot aralashmalar 0,14% dan, qo’rg’oshin aralashmasi esa 0,04% dan oshmasligi kerak. Qo’r-g’oshindan zaharlanish hollarining oldini olish uchun konserva tunu-kasiga organik kislotalar, qand, osh tuzi eritmalariga chidamli bo’lgan loklar qoplanadi.

Sterillash rejimi yetarli bo’lmaganda mikroblar ta'sirida mahsu-lot buzilib, gazlar hosil boiadi, bu gazlar bankada to’planib uning tubi va qopqog’ini do’mbaytirib qo’yadi. Bu holat «bombqj» deb ataladi va bombajning bu turi biologik bombaj deyiladi. Biologik bombajga uchragan konservalar kuchli ovqatdan zaharlanishlarga sabab bo’ladi, shu sababli bunday konservalar yo’q qilinadi. Konser-va bankalari konservadagi kislotali moddalarni banka ichki devori metali bilan o’zaro ta'sirida hosil boigan gazlar hisobiga ham do’m-bayib chiqishi mumkin (kimyoviy bombaj). Konserva bankasi toiib-toshib ketganida yoki konserva mahsuloti muzlab qolganida ham do’mbayib chiqadi (soxta bombaj). Soxta bombajga uchragan kon-servalar laboratoriyada sinchiklab tekshiriladi va ovqatga ishlatishga ruxsat beriladi.

Bankali konserva mahsulotlari ko’zdan kechirilganda uning tash-qi ko’rmishi, yorhg’i, undagi yozuvi, zanglagan va pachoqlangan joylari, bankaning tubi va qopqog’iga bosib tushirilgan harf va raqamlarga e'tibor beriladi. Bosib tushirilgan harf va raqamlar kon-servaning tabiati, ya'ni qaysi mahsulotdan tayyorlanganligi, chiqaril-gan yili, oyi, kuni, smenasi (navbati), mahsulot ishlab chiqargan kor-xona raqamini aniqlashga imkon beradi. Masalan: M — sut konserva-lari (mojiomhmh); P — baliq konservalari (pbi6HHH), chiqarilgan oy-lari alfavit tartibda A — yanvar; B — fevral; B — mart va hokazo boiadi.