“O'zbek dialektologiyasi”



Yüklə 55,53 Kb.
səhifə4/4
tarix02.01.2022
ölçüsü55,53 Kb.
#41739
1   2   3   4
Ozbek dialektologiyasi Areal lingvistika Mustaqil ish

Til  substratlari  ta ’sir ini  aniqlash.  Substrat  hokim  til  yoki 
shevaning  qoldiqlari  b o iib ,  muayyan  hududda  hokim  til  elementlari 
qolgan  boMadi.  Masalan,  hozirgi  Xorazm  shevalarida  “Avesto”  tilining 
substratlarini  uchratish  mumkinjumladan,  Xorazm  (Hvairizm), 
Asfandiyor  (Spandudota),  Bahrom  (Varxram).  0 ‘zbek  va  tojik  shevalari 
interferensiyasi  sharoitida  tojik  shevalariga  xos  xususiyatlar  shu 
shevalarda saqlanib  qoladi.  Bu substratlar ham  izohlar bilan  kartalarda aks 
ettiriladi. 0 ‘zbekistonda lingvistik geografiyaning rivojlantirilishi.
0 ‘zbekisionda dialektologik atlas yaratish ishi  endigina rivojlanmoqda.  Bu 
sohada  Sh.  Shoabdurahmonov,  A.  Jo‘rayev,  Q.  Muhammadjonov,  A. 
Shermatov,  Y.  Ibrohimov,  N.  Murodovalarning  tadqiqotlari  mavjud. 
Sh.Shoabdurahmonov  O'zbekistonda  birinchi  boMib  shevaiar  atlasini 
yaratishning  nazariy  qoidalarini  ishlab  chiqdi.  A.  Jo‘rayev  areal 
lingvistikaning nazariy va amaliy asoslarini tadqiq qildi. 
Q. Muhammadjonov  shimoliy  o ‘zbek  shevalarini,  A.  Shermatov  Quyi 
Qashqadaryo  shevalarini,  Y.  Ibrohimov  va  Z.  Ibrohimovalar  Orol  bo'yi 
o‘zbek shevalarini, N. Murodova Navoiy viloyati shevalarini kartalashtirgan.
T a k ro rla sh  uchu n  savollar:
1 .Lingvistik geograflya nima?
2.0 ‘zbek shevalari atlasi deganda nimani tushunasiz?
3 .0 ‘zbek shevalari kimlar tomonidan kartalashtirilgan?
T ayanch tu sh u n c h a lar: 
A real lingvistika (lingvistik geograflya).  <л:
A tlas  [Atlas]  -   sheva,  dialekt,  lahjalami  turli  ranglar  va  shartli 
belgilarda yaxlit idrok etish uchun xizmat qiladigan o ‘quv quroli.
Izoglossa  [izogloss] -  til, sheva faktlarining teng kelish holatlari.
Lingvistik  geografiya  [linguistic  geography,  dialect  geography]  -  
o‘zbek  shevalarini  o‘rganishning  bir  metodi,  shevalardagi  til  faktlarini 
maxsus o‘rganadigan soha. Lingvistik k a rt a  [linguistic map] -  izoglossalar joylashtirilgan karta.
Til  lan dshafti  [linguistic  landscape]  -   izoglossalaming  joylashish 
xususiyatiari. Innovatsiya  [innovation] -  izoglossalaming tarqalish markazi.

Yüklə 55,53 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin