O‘zbek va rus tillarida fe‘L

INGLIZ AMERIKA RUS VA O'ZBEK ADABIYOTIDA AYOL OBRAZI VA ISHTIMOIY MAVQIYI


Reja:
1. Ingliz amerika rus va o'zbek adabiyoti
2. Vid kategoriyasi
2. Bo‘lishli-bo‘lishsizlik kategoriyasi
3. Harakat nomi va infinitiv
4. Sifatdosh
5. Ravishdosh

Ingliz adabiyoti - English literature

Buni chalkashtirib yubormaslik kerak Britaniya adabiyoti.
Ushbu maqola qaratilgan Ingliz tilidagi adabiyot adabiyotidan ko'ra Angliya, shuning uchun u yozuvchilarni o'z ichiga oladi Shotlandiya, Uels, Tojga bog'liqlik va butun Irlandiya, shuningdek, avvalgi mamlakatlardan ingliz tilidagi adabiyotlar Britaniya imperiyasi shu jumladan Qo'shma Shtatlar. Biroq, 19-asrning boshlariga qadar u faqat adabiyoti bilan shug'ullanadi Birlashgan Qirollik, Tojga bog'liqlik va Irlandiya. Bu o'z ichiga olmaydi Britaniyaning boshqa tillarida yozilgan adabiyotlar.
The Ingliz tili 1400 yildan ortiq vaqt davomida rivojlangan.[1] Ingliz tilining dastlabki shakllari, to'plami Angliya-friz shevalari olib kelingan Buyuk Britaniya tomonidan Angliya-saksonlar beshinchi asrda, deyiladi Qadimgi ingliz. Beowulf qadimgi ingliz tilidagi eng taniqli asar bo'lib, o'rnatilganiga qaramay Angliyada milliy epik maqomga erishdi Skandinaviya. Biroq, quyidagilarga rioya qilish Norman fathi 1066 yilda Angliya, ning yozma shakli Angliya-sakson tili kamroq tarqalgan. Yangi aristokratiya ta'siri ostida frantsuz tili sudlar, parlament va odobli jamiyatning standart tiliga aylandi.[2] Normanlar kelgandan keyin gaplashadigan ingliz tili sifatida tanilgan O'rta ingliz. Ingliz tilining ushbu shakli 1470-yillarga qadar davom etdi Chancery Standard (kech o'rta ingliz tili), a London - ingliz tilining asosli shakli keng tarqaldi. Jefri Chauser (1343 - 1400), muallif Canterbury ertaklari, qonuniyligini rivojlantirishda muhim ko'rsatkich edi mahalliy O'rta inglizlar Angliyada hali ham frantsuz va lotin tillari ustun bo'lgan adabiy tillar bo'lgan davrda. The bosmaxona ixtirosi tomonidan Yoxannes Gutenberg 1439 yilda, shuningdek, tilni standartlashtirishga yordam berdi Shoh Jeyms Injil (1611),[3] va Buyuk unli tovushlarni almashtirish.[4]
Shoir va dramaturg Uilyam Shekspir (1564 - 1616) ingliz tilidagi eng buyuk yozuvchi va dunyodagi eng buyuk dramaturglardan biri sifatida tan olingan.[5][6][7] Uning dramalari har bir yirik asarga tarjima qilingan tirik til va boshqa dramaturglarga qaraganda tez-tez ijro etiladi.[8] XIX asrda janob Valter Skott "s tarixiy romantikalar butun Evropa bo'ylab rassomlar, bastakorlar va yozuvchilar avlodini ilhomlantirdi.[9]
Ning rivojlanishi bilan ingliz tili butun dunyoga tarqaldi Britaniya imperiyasi 16-asr oxiri - 18-asr boshlari orasida. Uning balandligida edi tarixdagi eng yirik imperiya.[10] 1913 yilga kelib Britaniya imperiyasi 412 milliondan ortiq odamni ushlab turdi, O'sha paytda dunyo aholisining 23%,[11] O'n to'qqizinchi va yigirmanchi asrlar davomida ushbu koloniyalar va AQSH o'zlarining muhim adabiy an'analarini ingliz tilida yaratishni boshladilar. Va so'nggi yuz yil ichida ko'plab yozuvchilar Buyuk Britaniya, Irlandiya oroli, AQSh va Buyuk Britaniyaning boshqa sobiq mustamlakalari a'zolari qabul qildilar Ingliz tilidagi asarlar uchun Nobel mukofoti, boshqa tillarga qaraganda ko'proq.

O‘zbek tilida ham, rus tilida ham eng murakkab so‘z turkumi hisoblangan fe’l harakat va holatni anglatadi. Har ikkala tilda ham Fe’llar anglatgan ma’nolari va vazifalariga ko‘ra ikki turga: o‘timli va o‘timsiz fe’llarga bo‘linadi. Fe’ldan anglashilgan harakat ta’sirining boshqa predmatga o‘tishini bildirgan fe’llar o‘timli (переходные глаголы) hisoblanadi. O‘zbek tilida o‘timli fe’llar tushum kelishigidagi so‘zlar bilan birikadi. Rus tilida ham bunday fe’lga bog‘lanib kelgan so‘z predlogsiz vinitelniy kelishigida bo‘ladi. Fe’ldan anglashilgan harakatning ta’siri to‘g‘ridan to‘g‘ri biron narsaga ko‘chmasa, bunday fe’l o‘timsiz (непереходные глаголы) deyiladi. O‘zbek tilida kimni? nimani? so‘rog‘iga javob bo‘lmaydigan fe’l o‘timsiz hisoblanadi. Rus tilida bunday fe’llar imenitelniy va vinitelniydan boshqa kelishiklarda kelgan ot va otlashgan so‘zlar bilan birikma hosil qiladi. Ammo ot yoki otlashgan so‘z predlogli vinitelniy kelishik shaklida bo‘lsa, u holda o‘timsiz fe’l bilan birikadi. Masalan: Я люблю школу. – Men maktabni sevaman (predlogsiz вин. падеж); Я иду в школу. – Men maktabga ketyapman (predlogli вин. падеж).

O‘zbek tilida ham, rus tilida ham fe‘l beshta kategoriyaga ega bo‘lib, zamon, mayl, nisbat, shaxs-son kategoriyalari har ikkala tilda ham mavjud. Biroq rus tilidagi vid (tur) kategoriyasi o‘zbekcha fe’llarga, bo‘lishli-bo‘lishsizlik kategoriyasi esa ruscha fe’llarga xos emas. Ammo zamon, mayl, nisbat, shaxs-son kategoriyalari qiyoslanayotgan ikki til uchun umumiy bo‘sa-da, ular yuzaga chiqish imkoniyatlari, morfologik xususiyati va sintaktik vazifalariga ko‘ra bir-biridan jiddiy farq qiladi. O‘zbek va rus tillaridagi ushbu kategoriyalar alohida-alohida qiyoslanganda, ular o‘rtasidagi farqlar aniq namoyon bo‘ladi.