O’zbekiston milliy universiteti

Q₀=

Ko’pchilik yadrolar uchun ning qiymati 0.01-0.02 dan oshmaydi.Lekin deformatsiyalangan.yadrolarda (150222) uchun β bazan 0.1-0.3 gacha boradi.Ko’pchilik yadrolar uchun Q₀>0(ΔR>0) , bu holda yadro simmetriya o’qiga cho’zilgan aylanma ellipsoid shakliga ega .Vaaksincha ichki kvadrupol momentlari Q₀<0 (ΔR<0) bo’lgan yadrolar siqilgan shaklli bo’ladi.Bu yerda R- yadro radiusi , ΔR- deformatsiyalangan yadroning katta va kichik yarim o’qlari orasidagi farq

Tajribada deformatsiya parametric β ni bevosita o’lchash usuli topilgan emas.

Yadrolarning kvadrupol momentlarini o’rganish shuni ko’rsatadiki , nuklonlar soni soni ortishi bilan Q₀ ham ortadi.(4-rasm).Proton va neytronlar soni “sehrli sonlar”ga teng bo’lganda Q₀ = 0 bo’ladi.Ya’ni bunday yadrolar sferik shaklga ega.Sehirli sonlarning oralig’ida yadrolarning shakli o’zgaradi. Hatto deformatsiya “cho’zilgan “shakldan siqilgan shaklga o’tadi.Bu holda kvadrupol momenti ishorasi o’zgaradi.Ba’zi yadrolarning Q₀ momentlari juda katta bolib, yadro radiusiniong kvadratidan 10-20 marta kata bo’lishi mumkin.Bunday yadrolarning kvadrupol momenrlari nuklonlarning kollektiv harakati bilan tushuntiriladi.

4-rasm

Quyidagi jadval orqali ba’zi yadrolarning tashqi keltirilgan kvadrupol momentlari bilan tanishishimiz mumkin.

1-jadval