di barcha xiroliq va donoliq shahr sho'xlaridin bir Xoja, Hofizning bu matla'in bitib, minbarining usti- g'a qo'yg'ondur, budurkim: Voizon к-in jilva bar mehrobu minbar mukunad, Chun ba xilvat meravandu kori digar mekunad. Olib o'qig'och, ko'p mutag'ayyir va muztarib bo'lib, xili xoriji mabhas so'zlar aytib, necha vaqt va'z aytmadi. Xasmi noma'lum xud o 'z maqsudin hosil qildi. Ammo Mavlono qilg'onining xato erkaniga voq if bo'lg'ach, yana o'z ishi boshida bordi. Bormasa ikki xato bo'lur erdi. В ok yo'qdur, aybsiz tangridur” Yuqoridagi fikrdan Koshifiy xarakteriga xos xislatlar juda ixcham va lo'nda aniq berilyaptiki, unda Koshifiyning notiqligi ham, bilimining yuksakligi ham, arazchiligi ham va kechirimliligi ham qamrab olingan. Voizlikning qanchalik qiyin kasb ekanligi ko'rsatil- gan. Har qanday vaziyatda ham V oiz kechirimli bo'lishi, ko'pchilik- ka qarshi bormasligi uqtirilmoqda. Koshifiyning notiqlik san'ati haqidagi nazariy va amaliy fikrlari “Futuvvatnomayi sultoniy” asari- dan o'rin olgan. Koshifiy mazkur asarida notiqlik san'atida odob masalasiga alohida urg'u beradi, notiqning o'zini tutishi, nutq so'zlayotganidagi holati, umuman, notiqlik san'atining qonun qoi- dalari haqida asosli fikrlarini “aqlning oynasi” bo'lgan tajribalaridan kelib chiqib, notiqlikka xos amaliy va nazariy xulosalarga keladi. 77
Notiq' va tinglovchilar muloqotining shartlari Notiq tinglovchilar bilan muloqotga kirishganda oldin audito- riyaning holatini hisobga olishi shart. Bu avvalo, auditoriyaning toza va ozodaligi, stol va stullaming tartibli joylashtirilganligi, barcha tinglovchilaming o'zlari uchun qulay o'm ashib o'tirganligi, bir-
