O`zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
"Telekommunikatsiya" fakulteti
"Kompyuter tizimlari" kafedrasi
"Kompyuterni tashkil etilishi" fanidan

AMALIY ISH 3

Mavzu: Protsessorlar va ularning ishlash prinsipi

Bajardi: 21_03-guruh talabasi
O’roqov Asadbek
Qabul qildi: Norqulov A

Samarqand-2023
Protsessorlar va ularning ishlash prinsipi
Protsessorlar, bir kompyuterning asosiy qismi bo'lib, ma'lumotlarni qabul qilish, ulardan hisoblash amallarini bajarish va natijalarni chiqarish uchun ishlatiladi. Ularning ishlash prinsipi yuqoridan pastga qarab quyidagilarni o'z ichiga oladi:
1. Boshlash: Protsessorning ishga tushish jarayoni boshlash uchun boshlang'ich buyruqlar kerak bo'ladi. Bu buyruqlar, kompyuter tizimining to'g'ri ishlashini ta'minlash uchun protsessorni ishga tushirish uchun kerak bo'ladigan asosiy buyruqlardir.
2. Qabul qilish: Protsessorning kerakli ma'lumotlarni olish uchun muvaffaqiyatli qabul qilish uchun yuklash va qaytarish qavatlariga ega bo'lishi kerak. Ma'lumotlar, xotiraga yuklanadi va keyinchalik ishlovchi registrlarga ko'chiriladi.
3. Bajarish: Protsessorning asosiy ishlab chiqish jarayoni bu bo'lib, kerakli hisoblash operatsiyalarini bajarishdan iborat. Protsessor, o'z ichidagi o'zaro bog'liqlik va logik amallar orqali ma'lumotlarni qayta ishlash uchun bo'lgan hisoblash qavatlari (arifmetik, kiritish/chiqarish, mantiqiy) bilan ishlaydi.
4. Ko'chirish: Protsessor ma'lumotlarni registrlar orqali saqlaydi va ularga kirish/chiqish amallarini bajaradi. Bundan tashqari, ma'lumotlarni xotiradan o'qib olish, ularga yozish va yopish ham ko'chirish amallarini bajarishi mumkin.
5. Bo'lgan natijlarni saqlash: Protsessorning natijalarni saqlash uchun registrlar va xotira joylari mavjud bo'lishi kerak. Natijalar o'zgaruvchilarni (misol uchun, hisoblangan sonlar, hisoblash natijalari) saqlab turadi, keyinchalik ularga qaytib ishlatish uchun.
6. Buyruqlar ustidan boshqa ishlar: Protsessor, ishlashning bajarilishi uchun buyruqlarni qabul qiladi va ularni ustidan bajarish jarayonini takrorlaydi. Bu, dasturlarni qat'iy amalga oshirish va natijalarini qaytarish jarayonini o'z ichiga oladi.
Protsessorlar katta sonli kompyuterlar, smartfonlar, xizmat-serverlar va boshqa qurilmalar kabi bir nechta elektronik vositalarda is
hlatiladi. Ular, kompyuter arxitekturasi va jadval-blok asosida yaratilgan va ularga ko'rsatilgan buyruq to'plamlarini bajarish orqali ma'lumotlar bilan ishlaydigan qurilmalardir.

Protsessorlar avlodlari yoki turli modellarining kategoriyalari bo'lishi mumkin. Quyidagi avlodlar eng ko'p ishlatilgan protsessor avlodlaridir:

1. Intel Core i2, i3, i5, i7 va i9
2. AMD Ryzen 3, 5, 7 va 9
3. Intel Xeon
4. ARM prosessorlar
5. Qualcomm Snapdragon
6. Apple A-series
Har bir avlodning o'zining xususiyatlari mavjud va o'ziga xos imkoniyatlar bilan ta'minlanadi. Misol uchun, Intel Core i7 protsessorlari yuqori darajali ish stansiya va video tahrirlovchi dasturlar uchun idealdir, AMD Ryzen esa muhim hisob-kitoblarni bajarish uchun mo'ljallangan.
Xeon protsessorlari esa serverlar uchun mo'ljallangan va yaqinda Adobe Creative Suite dasturlariga qo'llanilayotgan.
ARM prosessorlari kichik qurilmalar uchun idealdir va mobil telefonlarda ham ishlatiladi.
Qualcomm Snapdragon mobil telefonlar va planshetlar uchun mahsusdir.
Apple A-series (masalan, A14) esa iPhone va iPad ichidagi eng kuchli protsessorligi hosil qiladi
Etot kompyuterni ustiga sichqonchani o’ng tugmasini bosib uyerdan upravlenie degan qismiga o’tamiz.