О‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

4.3. Simsiz tarmoqlar xavfsizligi 
4.3.1. Simsiz tarmoq turlari 
Simsiz tarmoqlar odamlarga simli ulanishsiz o’zaro bog’lanishlariga imkon 
beradi. Bu siljish erkinligi uy, shahar qismlaridagi yoki dunyoning olis 
burchaklaridagi ilovalardan foydalanish imkonini ta’minlaydi. Simsiz tarmoqlar 
odamlarga o’zlariga qulay va istagan joylarida elektron pochtani olishlariga yoki 
Web-saxifalarni ko’zdan kechirishlariga imkon beradi. 
Simsiz tarmoqlarning turli xillari mavjud bo’lib, ularning eng muhim 
xususiyati bog’lanishning kompyuter qurilmalari orasida amalga oshirilishidir. 

---

163 
Kompyuter qurilmalariga shaxsiy raqamli yordamchilar (Personal digital assistance, 
PDA), noutbuklar, shaxsiy kompyuterlar, serverlar va printerlar misol bo’ladi. 
Odatda uyali telefonlarni kompyuter qurilmalari qatoriga kiritishmaydi. Ammo, eng 
yangi telefonlar va xatto naushniklar ma’lum xisoblash imkoniyatlariga va tarmoq 
adapterlariga ega. Yaqin orada elektron qurilmalarning aksariyatida simsiz 
tarmoqlarga ulanish imkoniyati paydo bo’ladi. 
Bog’lanish ta’minlanadigan fizik xudud o’lchamlariga bog’liq xolda simsiz 
tarmoqlarning quyidagi kategoriyalari farqlanadi (8-jadval): 
-
simsiz shaxsiy tarmoq (Wireless personal-area network, PAN); 
-
simsiz lokal tarmoq (Wireless local-area network, LAN); 
-
simsiz regional tarmoq (Wireless metropolitan-area network, MAN); 
-
simsiz global tarmoq (Wireless Wide-area network, WAN). 
8-jadval 
Simsiz tarmoq usullari 
Tarmoq 
turi 
Ta’sir doirasi 
Amalda 
foydala 
nilishi 
Mavjud 
standart-
lar 
Qo’llanish sohasi 
Shaxsiy 
simsiz 
tarmoqlar 
Foydala-
nuvchi 
yaqinida 
O’rtacha 
Bluetooth, 
IEEE 
802.15, 
IRDA 
Tashqi qurilmalar 
kabellarining o’rnida