O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA 
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH 
VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 
QARSHI FILIALI
 
KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI
ATS - 11 - 20- 
 
GURUH TALABASINING
 
Linux Server Boshqaruvi 
 
FANIDAN
3–laboratoriya ishi

 
Bajardi: 
A.Avazov 
Qabul qildi: F.Achilova 
 
 
 
 
Qarshi-2023 

---

3-LABORATORIYA ISHI (1-TOPSHIRIQ) 
Mavzu: Nano, Vim, Emacs redaktorlarida ishlash. 
Ishdan maqsad: Nano, Vim, Emacs redaktorlarida ishlash bo’yicha bilim va 
ko’nikmaga ega bo’lish. 
Linux operasion tizimida barcha matnli fayllar matn muharirlari yordamida 
yaratiladi. Bunda ularning imkoniyatlariga qarab turli redaktorlardan foydalaninsh 
mumkin. Hozirgi kunda Linux operasion tizimida VI, VIM, EMACS, NANO kabi 
redaktorlardan ko'p foydalanib kelinmoqda. 
VI (Visual Interface) — Bill Joy tomonidan 1976 yilda yaratilgan. Shu 
kungacha ushbu redaktorning ko'plab klonlari yaratilgan. Bular VI LINUX — 
VIM (VI IMPROVED), ELVIS va NVI;
EMACS (Editor MACroS) — ushbu redaktor Richard Stallman (GNU 
loyihasi asoschisi) tomonidan yaratilgan bo'lib, quyidagi klonlari mavjud: GNU 
Emacs va XEmacs.
Nano - matn redaktorida yangi fayl yaratish uchun CTRL+T tugmalari 
bosilib terminal ishga tushiriladi. Terminal oynasida quyidagi holatda fayllar 
yaratiladi. -- nano fayl_nomi.
Nano redaktorining buyuruqlari: 
• CTRL+N — Keyinga qatorga o'tish;
• CTRL+P — Oldingi qatorga o'tish;
• CTRL+V — Keyingi oynaga o'tish;
• CTRL+Y — Oldingi oynaga o'tish.
1-qadam: touch matn.txt – fayl yaratish 
2-qadam: nano matn.txt – fayl ichiga kirish 

---

3-qadam: GTRL+X orqali fayldan chiqish va Y orqali tasdiqlash, N orqali 
tasdiqlamaslik, C orqali bekor qilish mumkin 
 
4-qadam: Yordam, Chiqish, Qayta nomlash, Qidirish, O’rniga qo’yish, Kesib 
olish, Bekor qilish, Birlashtirish, Lug’at 
 
 
 
5-qadam: cat matn.txt – fayl ichidagi matnni ko’rish 
 
 
 
6-qadam: Fayl ichidagi matnning bosh qismidagi bir qatorini ko’rish 
 
 
 
7-qadam: Fayl ichidagi matnlar qatorini raqamlab ko’rsatish 
 
 
 
8-qadam: salom.txt faylni o’chiirsh 
 
 
 
9-qadam: matn.txt fayl nomini hujjat.txt nomiga o’zgartirish
 
 
 

---

10-qadam: hujjat.txt faylini 999 nomli papka ichiga nusxa olish 
 
 
11-qadam: Fayl yoki papkaning fizik gipermurojaatini yaratish 
 
 
 
12-qadam: hujjat.txt fayl ichidagi oxirgi qatordagi matnni ko’rish 
 
 
13-qadam: hujjat.txt fayl ichidagi matnlarni oxiridan ko’rish 
 
 
 
 

---

Emacs redaktorini yuklash: 
 
Paketni yuklab o`rnatishga ruxsat so`raladi biz unga ruxsat bersak paket 
yuklab olinib o`rnatilish jarayoni boshlanadi. 
Paket yuklab olindi va o`rnatildi. Biz endi redaktorni grafik ko`rinishda 
chaqirib olishimiz mumkin. Biz Emacs GUI orqali matnli fayllar yaratishimiz, 
tahrirlashimiz, saqlashimiz va shu kabi amallarni bajarishimiz mumkin. Quyida 
redaktorning grafik interfeysi ko`rsatilgan. 
Ishga tushirish uchun quyidagi komanda teramiz:
#emacs testfile 

---