O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi andijon mashinasozlik instituti «umumtexnika fanlari»

2-Masala.Quvvati N=12000kvt boʻlganbugʻ turbinasi P₁=80 va t₁=450⁰c boshlangʻich parametrlar boʻyicha ishlamoqda.Kondensatordagi bosim P₂=0,04 at ga teng.
Turbinani taʻminlovchi qozon agregatida yonish issiqligi boʻlgan koʻmir yondirilmoqda. Qozon agregatining F.I.K. 0,8 ga teng. Taʻminot suvining temperaturasi t_t.s=90⁰c. Bugʻ turbinasi Renkin sikli boʻyicha toʻliq nagruzka bilan ishlsgan hol uchun qozon agregatining unumdorligini va yonilgʻI sarfini aniqlang.
Yechish.
Turbinada bugʻning solishtirma sarfini aniqlaymiz:
D₀= [kg/(kvt.soat)];
I-s diagramma yordamida quyidagilarni aniqlaymiz:
i₁=782kkal/kg; i₂=471kkal/kg
Bundan: d₀= =2,77[kg/(kvt.soat)];
Demak, turbinadagi bug carfi:
D₀=2,77·12000=33240[kg/soat];
Shu kattalik qozon agregatining unumdorligini belgilaydi. Bugʻga keltirikgan issiqlik miqdori quyidagiga teng:
D₀(i₁-i_t.s)
Qozon agregatining F.I.K. 0,8 ga teng ekanligidan:

Demak ,yoqilgʻining sarfi:
B= [kg/soat];


3-Masala.Havoli sovitish ustanovkasi kompressoriga sovitish kamerasidan havo P=1 bar bosimi va t₁=-10⁰c temperaturada keladi. Kopmressorda havo P₁=5 bar bjsimgacha adiabat siqilib, sovitgichga yuboriladi. U erda P=const charoitda temperaturasi t₃=+10 ⁰c ga pasayadi. Keyin havo kengayuvchi silindrga yuboriladi. Silindrda bjshlangʻich bosimggacha adiabat kengayadi, coʻngra havo sovitish kameresiga qaytadi. Atrof muhitdan issiqlik olib,havo t₁=-10⁰c gacha isiydi va kompressorga qaytib keladi.
Sovitish kamereaiga kelayotgan havo temperaturasi, siklda sarf boʻlayotgan nazariy ish,hav oning sovitish unumdorligi va shu qurilmaning sovitish koeffisienti hamda shu temperaturalar oraligʻida ishlaydigan Karno siklini sovitish koeffisientni aniqlansin.
Echish:
Sovitish kamerasiga kelayotgan havo temperaturasini aniqlaymiz;
T₄=T₃( ) =T₃( ) =283( ) = =179 K
Kompressordan chiqqan siqilgan havo temperaturasini hisoblaymiz;
T₂=T₁( ) =263·5^0,286=416K
Siklda bajarilgan ish kompressorda sarflangan ish va kengayuvchi silindrda olingan ishlar ayirmasiga teng. Kompressprda sarflangan ish:
L_k=C_Pm(T₂-T₁)=1,012(416-263)=154,8kj/kg.
Kengayuvchi silindrda olingan isn:
L_ks=C_Pm(T₂-T₄)=1,012(283-179)=105,2[kj/kg]
Demak, siklning ishi:
L_o=L_k-L_ks=154,8-105,2=49,6 [kj/kg]
Havoning solishtirma sovitish unumdorligi:
q₀=C_pm(T_n-T₄)=1,012(263-179)=85[kj/kg]
Ustanovkaning sovitish koeffisienti:
E= = =1,71
Shu temperaturalarda ishlaydigan Karno sikli uchun:
E_k= = =13,15.
2.Bugʻ compression sovitish ustanovkasining shemasi va sikli rasm da berilgan. Temperaturasi t₁=- 10⁰c bulgan ammiak bugʻI compressor ga keladi. U erda temperaturasi t₁=- 20⁰c quruklik darajasi X=1 adiabat siqiladi.Kompressordan ammiak kondensator C ga keladi,u erda oʻzgarmas bosimda suyuqlikka aylanib (X₃=0), kengayuvchi silindr D da t₄=-10⁰c temperaturagacha adiabat kengayadi.Shu temperaturasi ammiak sovitish kamerasi A ga kelib, u erdan issiqlikni olib bugʻlanadi va qurqlik darajasi X₁ boʻlgan nam bugʻga aylanadi. Ammiakning olish darajasi, kondensatorning issiqlik yuklamasi, siklda sarflangan ish va sovitiah koeffisienti aniqlansin.
Echish:
Ammiakning sovuq olish unumdorligini, yaʻni 1kg ammiak sovitish kamerasidan oladigan issiqlikni aniqlaymiz:
q₀=i₁-i_n¹=Z(X₁-Z₄)
Jadvaldan t₁ =-10⁰c uchun Z₁=1296,8[kj/kg]
X₁ va X₄ kattaliklarni T_s diagrammadan yoki hisoblab aniqlaymiz:
S₂=S₁=S¹+(S₁^II+ S₁¹)X
Jadvaldan quyidagilarni aniqlaymiz:
S₁¹=4,0164 [kj/(kg·grad)] S₁^II=8,6438 (kj/(kg·grad)
S₂=S₁^II=8,5658[kj/(kg·grad)]
Demak,
X₁=
Xuddi shu yoʻl bilan X₄ ni topamiz:


Demak,
q=1296,6(0,925-0,1015)=1067,8[kg/kg]
Kondensatorning issiqlik yuklamasi, yaʻni sovituvchi suvdan olib ketilayotgan issiqlik miqdori:
q=i₂-i₃=r₂
Jadvaldan t= 20⁰c uhun r₂=1186,9[kj / kg]
q=1186,9[kj / kg]
Siklda sarflangan ish:
L₀=q-q₀=1186,9-1067,8=119,1[kj / kg]
Sovitish koeffisienti: