O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi termiz davlat universiteti

Boshlang’ich sinf o’quvchilariga insho yozishga o’rgatishda ta’lim texnologiyalaridan foydalanish.

	Xulosa.
	Adabiyotlar ro’yxati.

Kirish
Boshlang’ich sinf o’quvchilariga insho yozishni o’rgatish qiyin bo’lishi mumkin, ammo bir nechta strategiyalar yordam berishi mumkin.
Birinchidan, asosiy narsalardan boshlang. Talabalarga inshoning tuzilishi, jumladan kirish, asosiy paragraflar va xulosani o’rgating. Oddiy til va o‘quvchilar bog‘lashi mumkin bo‘lgan misollardan foydalaning.
Keyin, o’quvchilarga aqliy hujum va konspektlarni shakllantirish orqali o’z g’oyalarini rivojlantirishga yordam bering. Ularning tajribalari va qiziqishlariga mos maslahatlar yoki mavzularni taqdim eting.Nihoyat, yozish jarayoniga e’tibor qarating. Talabalarni o’z ishlarini tahrirlash va qayta ko’rib chiqishga o’rgating, tengdoshlarning fikr-mulohazalarini va hamkorlikni rag’batlantiring. Ularning muvaffaqiyatlarini nishonlang va ularni yaxshilashga yordam berish uchun konstruktiv fikr-mulohaza bildiring.
Yodda tutingki, yozish mashq va sabr-toqatni talab qiladigan mahoratdir. To‘g‘ri yordam va yo‘l-yo‘riq bilan boshlang‘ich sinf o‘quvchilari insho yozish ko‘nikmalarini rivojlantirib, o‘ziga ishongan yozuvchiga aylanishlari mumkin.Boshlang’ich sinflarda insho yozishni o’rgatish uchun quyidagi ko’rsatmalarga amal qilishingiz mumkin:

• 
  Inshoni tushunish: O’quvchilarga insho xarakterini tushuntirib, ularni unda qanday fikrlarni bayon etish kerakligini o’rganish kerak. Inshoga nima e’lon qilish, qanday savollar berish va maqsadni qanday yetkazib berish kerakligini tushuntirishingiz lozim.
  

• 
  Model ko’rinishida yozing: O’qituvchi insholarni model ko’rinishida yozib, o’quvchilariga kuzatib borishi hamda ularga ko’proq o’tirgan qoidalarni tushuntirishi kerak.
  
• 
  Ko’makdoshlikka yo’l qo’yish: O’qituvchilar o’quvchilarning yozishlariga nazar tashlashi hamda ularning xatolarini aniqlashlari va tez-tez takrorlashlari lozim.
  
• 
  Mavzu belgilash: O’qituvchi mavzu belgilash orqali bahramandlikka erisha oladi va o’quvchilarning kelajakda juda foydali bo’lacak insholar yozishi mumkin.
  
• 
  Sinaq ishlari: Sinaq ishlari yordamida o’quvchilar aynan nima yozishga harakat qilishni o’rganishlari mumkin va ularga eng yaxshi usullarini topishiga yordam beradi.
  
• 
  Murabbiylik: O’qituvchi insholarni murabbiylik ko’rinishida yozishi va ularga tafakkur qilish va yaxshi fikrlar chiqarib chiqishni o’rganishlari kerak.
  

“Insho” asli arabcha so’z bo’lib, ma`nosi “yaratish”, “bino qilish”, “boshlash” demakdir. Bu co’zning ma`nosi hozirda ancha torayib, asosan, o’quvchi va talabalar tomonidan yoziladigan ijodiy yozma ish ma`nosida qo’llanadi.
Insho yozishga o’rgatish uchun bu ko’rsatmalardan foydalanishingiz sizning sinfda o’quvchilarning insholarni tayyorlashida muvaffaqiyatli bo’lishingizga ko’mak beradi.
Insho – ijodiy ish bo’lib, u o’quvchidan faollik, qiziqish, fikr bildirishni talab qiladi. Material tayyorlash, uni tartibga solish, insho kompozitsiyasi va rejasi haqida o’ylash, mantiqiy bog’lanishni belgilash, so’z, so’z birikmasini tanlash, gap tuzish va uni o’zaro bog’lash, imloni tekshirish kabi barcha murakkab ishlar o’quvchidan aqliy kuchini to’la ishga solish bilan birga, o’z maonaviy faoliyatini boshqarish ko’nikmasini ham talab etadi.
Inshoda til nazariyasi nutq tajribasi bilan qo’shiladi. O’quvchi inshoni mustaqil, ijodiy xarakterda bo’lgani uchun, «o’ziniki»ni yozgani uchun ham sevadi.Maktab rivojining barcha bosqichlarida bolalarning mustaqil tuzgan hikoyasi – inshoga alohida ahamiyat berilgan. Maktablar yangi, o’quvchilar nutqini o’stirish, aqliy, ijodiy o’sishiga mo’ljallangan dasturga o’tishi munosabati bilan uning ahamiyati yanada o’sdi.
Og’zaki va yozma inshoga o’rgatish jarayonida o’quvchilarda mavzuni tushunish va yoritish, o’z inshosini aniq fikrga bo’ysundirish, material to’plash, uni tartibga solish va joylashtirish, reja tuzish va reja asosida yozish, mazmunga va nutq vaziyatiga mos ravishda til vositalaridan foydalanish, yozgan inshosini takomillashtirish ko’nikmalari hosil qilinadi. Bulardan tashqari, «texnik» vazifalar ham amalga oshiriladi, yaoni matnni yozishda imlo qoidalari va husnixatga eotibor berish, matnni xatboshidan yozish, hoshiyaga rioya qilish kabi talablarga ham amal qilinadi.Insho ijodiy ishning eng yuqori shakli bo’lib, maktabda alohida o’rin tutadi; barcha nutqqa oid mashqlar ma`lum mazmunda inshoga bo’ysunadi.
Insho 1-sinfda kichik og’zaki axborot va ehtirosli hikoyadan boshlanib, o’z fikrini ifodalashga, o’quvchi shaxsining tashkil topishiga xizmat qiladigan, ta`lim-tarbiyaviy ahamiyatga ega bo’lgan jiddiy rejali aqliy ishga aylanadi.
Insho shaxsni shakllantirishda foydali vosita bo’lib, his-hayajon uyg’otadi, aqliy mustaqillikka, fikrlashga, ko’rgan-kechirganlari va o’zlashtirganlarini baholashga, kuzatuvchanlikka, voqea-hodisalar o’rtasidagi sabab-natija bog’lanishni topishga, ularni qiyoslashga, xulosa chiqarishga o’rgatadi. Insho fikrni tartibga soladi, o’quvchilarda o’ziga, o’z kuchi va imkoniyatiga ishonch tug’diradi.