O‟zbekiston respublikasi oliy

jadval 2013-2014 yillarda muomalaga chiqarilgan bank plastik kartochkalari,

terminallar, bankomat va infokiosklar soni¹

	muomalaga chiqarilgan bank plastik kartochkalari soni	Shundan			Banklar tomonidan o„rnatilgan terminallar son	Banklar tomonidan o„rnatilgan bankomat va infokioskalar son
		Jismoniy shaxslarning plastik kartalar	Yuridik shaxslarning korporativ kartalari	Yakka tartibdagi tadbirkorlarning korporativ kartalari
2013 yil 1 yanvar	9 502 626	9 465 899	24 807	11 920	112 712	1 417
2014 yil 1 yanvar	11 067 812	11 020 180	31 349	16 283	129 679	1 733

¹ http://www.cbu.uz ma'lumota asosida muallif tomonidan xisoblangan

1-chizma. 2013-2014 yillarda muomalaga chiqarilgan bank plastik

kartochkalar soni

2-chizma. 2013-2014 yillarda banklar tomonidan o„rnatilgan terminallar, bankomat va infokioskalar soni
4 - jadval


2015 YIL 1 YANVAR HOLATIGA MUOMALAGA CHIQARILGAN BANK PLASTIK KARTOCHKALARI TERMINALLAR, BANKOMAT VA
INFOKIOSKLAR TO„G„RISIDA MA'LUMOT

Banklar muomalaga Banklar Banklar 2014 yil davomida chiqarilgan bank tomonidan tomonidan terminallar orqali
	plastik kartochkalari soni	o„rnatilgan terminallar son	o„rnatilgan bankomat va infokioskalar son	amalga oshirilgan to‟lovlar summasi (mln.so‟m)
TIF Milliy bank	2 107 728	17 901	244	2 484 619
Sanoatqurilishbank	942 100	8 967	33	1 063 294
Agro bank	2 760 824	24 347	133	2 921 865
Mikrokreditbank	692 425	10 702	33	1 170 090
Xalq banki	2 164 993	22 745	92	2 809 165
Savdogarbank	213 941	4 916	18	708 476
Qishloq-qurilish banki	353 557	7 378	27	1 372 213
Turon bank	205 791	2 786	33	501 413
Hamkor bank	207 834	8 400	277	1 366 532
Asaka bank	1 326 059	9 951	73	1 579 116
Ipak yo‘li banki	399 224	6 187	85	816 918
O‘zbekiston- Turkiya banki	12 500	74	0	7 850
Trast banki	99 121	2 375	105	471 841
Aloqa bank	214 081	4 462	39	715 293

Ipoteka bank	1 253 935	17 553	89	2 757 470
O‘zKDB bank	48 425	196	3	47 932
Turkiston bank	10 153	575	2	75 215
Universal bank	34 341	660	3	112 030
Kapital bank	216 431	3 187	550	597 600
Ravnaq bank	8 774	99	0	26 430
Davr bank	33 999	1 987	0	249 359
INVEST FINANCE BANK	40 511	1 333	6	154 084
ASIA ALLIANCE BANK	56 176	1 008	9	393 585
HI-TECH BANK	5 404	8	2	15 124
ORIENT FINANS BANK	41 103	993	14	341 161
JAMI	13 449 430	158 790	1 870	22 758 725

2015 yilga kelib respublikamiz bo„yicha salkam 14 mln dona plastik kartochka muomalaga chiqarilgan. Elektron hamyondan to„lovlarni uzluksiz qabul qilish uchun tijorat banklari tomonidan 163 mingdan oshiq chakana savdo va xizmat ko„rsatish korxonalari to„lov terminallari bilan ta'minlandi. To„lov terminallarini chekka hududlardagi chakana savdo va xizmat ko„rsatish ob'yektlariga ham o„rnatish, eskilarini yangisi bilan almashtirish choralari ko„rib borilmoqda. Aholi gavjum joylarda 2 mingga yaqin ko„pfunksiyali infokiosk va bankomatlar o„rnatildi.
Plastik kartochka egalari undan universal to„lov vositasi sifatida foydalanib, kundalik ehtiyoji uchun zarur bo„lgan oziq-ovqat va maishiy mahsulotlar, pullik, shuningdek, kommunal xizmatlar uchun to„lovlarni har qanday masofadan turib, istalgan vaqtda

amalga oshirishlar mumkin. Bunday qulaylik savdo va servis sohalaridan tushumlardagi ulushni 50 foizga yetkazish, oxirgi besh yil mobaynida esa butun to„lovlar hajmini 3 marta oshishiga sharoit yaratdi. Ta'kidlash o„rinliki, hozirgi paytda har oyda o„rtacha 1,8 trln so„mdan ortiq tovarlar va xizmatlar, shuningdek,

187 mlrd so„m miqdoridagi kommunal to„lovlar elektron tizimlar orqali amalga oshirilmoqda.
Qayd etish lozimki, bugungi kunda ish haqi va ijtimoiy to„lovlarning bir oyda o„rtacha 50 foizdan ortig„i plastiklarga tushirib berilmoqda va zarur hollarda, mijozlarning talabiga ko„ra, bank kassalaridan naqd pulda berib borilmoqda.
Plastik kartochka infratuzilmasining kengayib borishidan yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlar ham manfaat topmoqda. Bugungi kunda 73 mingdan oshiq tadbirkorlik tuzilmasi o„zlarining ichki xo„jalik ehtiyojlari uchun tovar va xizmatlarni sotib olish hamda xizmat safari xarajatlari bo„yicha tezkor hisob-kitoblarni amalga oshirmoqdalar. Korporativ kartalar xo„jalik sub'yektlariga dam olish kunlari yoki bank ish kunidan tashqari paytda ham terminallar orqali to„lovlarni amalga oshirish imkonini beradi.
Banklar faoliyatida innovatsion texnologiyalarning dadil joriy etilishi bu nafaqat banklarning mijozlar uchun raqobatini anglatadi, bu bank faoliyat yuritayotgan ijtimoiy va ish muhitini yangicha fikrlashga da'vatdir. Plastiklarning muomalaga kiritilishi bilan yangi xizmatlar turlarini joriy etishga, mijozlar bilan yangicha tusda muomala qilishga imkoniyat yaratildi va bank hisobvaraqlarini masofadan boshqarish tizimlaridan foydalanuvchilar soni ortib borishiga sharoit hozirlamoqda. Joriy yilning 1 aprel holatiga ko„ra, 64 mingdan oshiq mijozlar internet-banking va “bank-mijoz” dasturiy majmuasi xizmatlaridan, 530 mingdan ziyod mijoz mobil-banking va sms-banking xizmatlaridan foydalanmoqda.
Plastik kartochkalardan foydalanish infratuzilmasini yanada kengaytirish maqsadida hozirgi paytda Markaziy bank tomonidan “Chakana to„lovlarni real vaqt rejimida amalga oshirish kliring tizimini yaratish hamda xizmat ko„rsatuvchilarning billing tizimi bilan integrallashuvi” loyihasining ikkinchi bosqichi amalga
oshirilmoqda. Birinchi bosqichda Markaziy bank huzurida Hisob-kitob bankini tashkil etish va bank mijozlarining majburiyatlari bo„yicha banklarning vakillik hisobvaraqlarini to„g„ridan-to„g„ri debetlash mexanizmi yo„lga qo„yildi.
Loyihaning ikkinchi bosqichida Kliring tizimi bilan Davlat soliq qo„mitasi axborot tizimi, “O„zbekenergo” va “O„ztransgaz” aksiyadorlik kompaniyalari, “Beeline” mobil aloqa operatorining billing tizimlari integratsiya qilinib, soliq va boshqa majburiy to„lovlar, elektr va gaz iste'moli bo„yicha to„lovlarni real vaqt rejimida amalga oshirish imkoniyati yaratildi.
Hozirgi paytda Kliring tizimi faoliyatini kengaytirish uchun “O„ztelekom”, “Uzonline”, “Uzmobile”, “Ucell”, “Perfectum Mobile” telekommunikatsiya korxonalari, “Suvsoz”, “Issiqlik quvvati”, “Maxsustrans” unitar korxonalari billing tizimlari bilan ulanish borasida tegishli ishlar olib borilmoqda.
Shuningdek, tijorat banklari tomonidan Moliya vazirligi bilan birgalikda byudjet tashkilotlari ishchi-xizmatchilarining ish haqi qaydnomalarini UzASBO dasturidan foydalangan holda xizmat ko„rsatuvchi bankda ochilgan Uzcard EMV plastik kartalariga elektron shaklda yuborish imkonini beruvchi yangi tizim yaratilmoqda.

3. O‟ZBEKISTONDA “SMS-TO‟LOV” TIZIMINI AMALGA OSHIRISH YO‟LLARI

“SMS-To‟lov” tizimi O‟zbekiston Respublikasining “Elektron to‟lovlar to‟g‟risidagi” Qonuni ijrosini ta‟minlash maqsadida elektron tijoratni rivojlantirishni qo‟llab-quvvatlash uchun ishlab chiqildi. “SMS-To‟lov” ning ustuvorligi uning yordamida istalgan turdagi mobil aloqa, Internet shuningdek SMS vositasida naqd pulsiz to‟lovlarni amalga oshirish mumkinligidir.
Bu tizim yordamida ozingizning bank plastik kartochkangizdagi mablag‟lardan maksimal imkoniyatda foydalanish imkoniyatiga ega bo‟lasiz. “SMS-To‟lov” tizimi orqali turli xildagi tovar va xizmatlar uchun onlayn to‟lovlarni amalga oshirishingiz mumkin. Buning uchun bir marotaba xizmat
ko‟rsatuvchi tijorat bankiga o'zingizning passport va mobil telefoningiz bilan tashrif buyurishingiz va “SMS-To‟lov” tizimida ro‟yxatdan o‟tishingiz lozim. Bank xodimi bir necha daqiqa ichida Sizni va sizning mobil telefon raqamingizni tizimda ro‟yxatdan o‟tkazib, mobil telefoningizga mahsus ilova o'rnatadi hamda Sizga qat‟iy sir tutishingiz lozim bo‟lgan unikal login va parol taqdim etadi. Bu Sizning mobil telefoningiz bank plastik kartochkangizga ulanganini bildiradi. Xozirgi kunda o‟zimizning mobil telefonimizdan aloqa, foto kamera yoki mp3 qurilmasi sifatida foydalanishga ko‟nikib qolganmiz, lekin to‟lov vositasida sinab ko‟rmaganmiz. Bank tomonidan o‟rnatilgan mobil ilova yordamida Internet aloqasisiz bir necha soniya ichida istalgan turdagi Tovar va hizmatlar uchun to‟lov amalga oshirishingiz mumkin. “SMS-To‟lov” tizimidan foydalangan holda quyidagi xizmat turlari uchun to‟lov amalga oshirish mumkin:

• 
  Mobil aloqa xizmatlari - Beeline, Ucell, Perfectum Mobile,
  
• 
  Internet provayderlar xizmatlari - Sarkor ADLS, Ars-Inform, TPS, Buzton, Sharq telekom,
  
• 
  Kommunal xizmatlar – elektrenergiyasi, yer va mulk solig‟i.
  

«SMS-TO‟LOV» naqd pulsiz to„lovlar tizimi – bu mijozlar va kompaniya o„rtasidagi, mijozlar bank hisoblaridan elektron to„lovni amalga oshiruvchi bank avtomatlashtirilgan to„lovlarlarni boshqarish tizimi bilan birlashtirilgan to„lovlar protsessing tizimi.