Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

Oʻqituvchilarning oʻsayotgan professionalizmi. 
Dastlabki uchta yoʻnalishga munosabatingiz qanday boʻlishidan qat’i 
nazar, ular toʻrttinchi yoʻnalishning, ya’ni oʻqituvchilarning oʻsayotgan 
professionalizmi amalga oshishiga hissa qoʻshishgani muhimdir. Koʻplab 
aniqliklar, sohalar (tibbiyot yoki huquqni oʻqitish misolida) kasblarning egalari 
agar oʻzlarining ishlari sifati uchun shaxsiy javobgar boʻlsalar, uning sifati 
uchun boshqa har bir mas’uliyatni oʻz zimmalariga olsalar hamda uni amaliyot 
qilish uchun maxsus koʻnikmani talab qilasalar tan olinadi.
Shu oʻrinda oʻqitish avvalgiga qaraganda, ancha professionallikka
yoʻgʻirildi. Talabalar tomonidan erishilgan yutuqlarning oshib borayotgan 
ishonchi shuni bildiradiki, oʻqituvchilar nafaqat oʻzlarining talabalarini oʻquv 
yutuqlaridan,balki ularning oʻqituvchi sifatidagi oʻz rivojlanishlariga boʻlgan 
ma’suliyat ham ortdi. Hozirda yangi oʻqituvchi boʻlish avvalgiga qaraganda, 
koʻproq maxsus bilimlarni talab qilmoqda, shuning uchun koʻplab hudud va 
jamiyatlarda sertifikatlash va litsenziyalashga boʻlgan talablar oshib bormoqda. 
Oʻsayotgan talablarning asosiy qismi talabalarning oʻsgan xilma-xilliklariga va 
auditoriada qoʻllanilayotgan texnologiyalrning oʻsishiga yoʻnaltirilgandir. 
 
1.4.3. Kasblarni psixologik tizimlash
Yuksak professionalizm ta’lim beruvchilar tomonidan ularning ta’lim 
olishlari va oʻz amaliyotlarini yaxshilashlari boʻyicha tashabbuslariga 
yoʻnaltirilgan. Shunday qilish 
tadqiqot harakatlari 
(ba’zida 
oʻqituvchi 
tadqiqoti
deb ataladi) oʻqituvchi va ularning talabalari yoki ularning 
oʻqitishlarida oʻqib-oʻrganish shakli boʻlib qoladi. 
1
Fanning tadqiqotlari ustidagi harakatlar alohida oʻquv muhitida oʻqitish 
va oʻrganishni yaxshilovchi konkret yechimlarga olib keldi. Fanlar koʻplab 

---

77 
shakllarni olaoladi, lekin bu yerda bir 
qancha qisqa misollar mavjud:Bolalar 
oʻqishni alohida oʻzlari qanchalik aniq 
oʻrgana 
oladilar? 
Tadqiqot 
hatti-
xarkatlarini 
oʻrganishda, 
oʻqituvchi 
davomli vaqt mobaynida bir bolaning 
oʻqish progresslashishini ehtiyotkorlik 
bilan kuzatishi mumkin. Mana shu 
kuzatishlardan soʻng, u masala yechimiga 
faqat 
birgina 
bolaning 
oʻqishini 
yaxshilashni emas, balki xonadagi boshqa 
bolalarning va xatto hamkasblarining 
xonalaridagi bolalarning oʻqishini yaxshilashda yoʻllarini topa oladi. Agar oliy 
maktab ijtimoiy fanlar oʻqituvchisi kamroq oʻrniga koʻproq tugallanmagan 
savollarni qoʻllasa, ahamiyatga ega boʻladim? Fan tadqiqoti ustidagi xatti-
harakatlar sifatida oʻqituvchi oʻzining darslarini videokasetaga yozadi va tizimli 
ravishda talabalarning yopiq savollarga boʻlgan solishtirilgan (va yanada 
aniqroq) javoblarini oʻzining tugallanmagan savollariga nisbatan solishtiradi. 
Tahlil tugallanmagan savollarni aslida qachon va qancha miqdorda qoʻllash 
yaxshiligini taklif qila oladi. 
1.1-jadval. Tadqiqot loyihasi hatti-harakatlariga misollar