O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti turizm va iqtisodiyot fakulteti

Birinchi 
bosqich.

Mustaqillikka

erishgach,

1991-yildan 
keyin

O‗zbekistonning turistik xizmatlar bozori shakllana boshladi. Aynan shu davrda

Respublika o‗zining iqtisodiy mustaqilligini va mustaqil ravishda tashqi dunyo
bozorlariga chiqishini e‘lon qildi. Shu davrda qabul qilingan tashqi iqtisodiy
faoliyat to‗g‗risidagi qonun turistik xizmatlarni sotuvchi korxonalarga yangi asos
yaratdi. Natijada, tarmoqda yangi boshqaruv tizimini shakllantirish, turistik
biznesni yuritishga yordamlashadigan qo‗shimcha biznes turlarini yaratish, sohaga
xizmat qiladigan bank, audit, maslahat xizmatlarini tashkil etish, viloyatlarda

---

---

10

turizm tarmog‗ining mintaqaviy bo‗linmalarini tuzish, xalqaro miqyosda turizm
mahsulotini
reklama
qilish,
xususiylashtirilgan
turistik
korxonalarni
litsenziyalashtirish kabi masalalarga alohida e‘tibor berildi. Mustaqillikdan keyin,
turizm sohasida bir vaqtning o‗zida uchta muhim jarayon amalga oshirildi:


birinchi jarayon: eski tizimdagi korxona va tashkilotlarning tanazzulga

uchrashi (ekskursiya byurosi, sayohat byurosi), o‗zlarining tuzilishi va faoliyat
turiga ko‗ra yangi xizmat ko‗rsatish talablariga javob bermay qoldi;


ikkinchi jarayon: turoperator va turagent sifatida nomlangan yangi

tashkilotlar tuzildi;


uchinchi jarayon: eski turistik korxonalarni qayta qurish yo‗li bilan

O‗zbekiston va xorijiy iste‘molchilar talab qiluvchi turistik mahsulotni ishlab
chiqish yo‗lga qo‗yildi.
1992-yilda Respublikada «O‗zbekturizm» Milliy Kompaniyasi tashkil etildi
va turizm sohasida bu kompaniya barcha tashkiliy, boshqaruv hamda
muvofiqlashtirish
funksiyalarini
amalga
oshira
boshladi.
1993-yilda
«O‗zbekturizm» Milliy Kompaniyasi Butunjahon turizm tashkilotiga (BTT)
haqiqiy a‘zo bo‗lib kirdi. Bu jarayon o‗z navbatida xalqaro turizmni
rivojlantirishda muhim omil bo‗lib xizmat qildi. 1994-yilda BMT ning YUNESKO
tashkiloti hamda O‗zbekiston hukumatining tashabbusi bilan Samarqand shahrida
Buyuk Ipak yo‗lidagi shaharlarda xalqaro turizmni rivojlantirish bo‗yicha
Samarqand Deklaratsiyasi qabul qilindi.
Bu bosqich mobaynida, ya‘ni 1994-yilda ishlab chiqilgan «Turistik
korxonalarni xususiylashtirish va davlat tasarrufidan chiqarish dasturi» chuqur
tizimli - institutsional o‗zgarishlarni amalga oshirishda juda katta ahamiyat kasb
etdi. 1994–1995-yillar mobaynida «O‗zbekturizm» Milliy Kompaniyasining 87,8
foiz turistik ob‘ektlari xususiylashtirildi va davlat tasarrufidan chiqarilgan edi.
Amalga oshirilgan o‗zgarishlar turistlarni qabul qilish shaklini jadallik bilan
rivojlantirdi. 1995-yilda qabul qilingan O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining
«Buyuk ipak yo‗lini qayta tiklashda O‗zbekiston Respublikasining ishtirokini avj
oldirish va Respublikada xalqaro turizmni rivojlantirish borasidagi chora-tadbirlar»

---

---

11

to‗g‗risidagi Farmoni
3
Buyuk Ipak yo‗lida turistik mahsulotni tiklash borasida
strategik ahamiyatga ega bo‗ldi.
Bu o‗z navbatida O‗zbekiston turizm sohasidagi islohotlarning