O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus

Malaka to‘lovi – ishchilar tomonidan olingan malakaga bog‘liq bo‘lgan to‘lovlar.
Ba’zi kompaniyalar mukofotning boshqa tizimini – ishchilarning bajarayotgan funksiyalariga emas, ularning bilimlari va qobiliyatlariga bog‘liq bo‘lgan malaka to‘lovlarini qo‘llab ko‘rdilar. “Alckoa”, “Polaroid”, “TRU”, “Craysler”, “Westernhouse” - mana shu bir nechta kompaniyalar mehnatga haq to‘shashning shunday tizimini kiritganlar.
Bu tizimda, odatda, ishchi ish haqisining boshlang‘ich darajasi uning yollangan vaqtidagi malakasiga asosan belgilanadi; u yangi malakaga ega bo‘lganda oylik oshadi. Malakaga haq to‘lash tarafdorlari bu tizim apparat xizmatchilariga bo‘lgan ehtiyojni kamaytirishga, komandalar faoliyati darajasini hal qilishga, egiluvchanlikni kuchaytirish va ish kuchiga umumiy xarajatlarni kamaytirishga yordam beradi deb hisoblaydilar. Bundan tashqari shu kabi dasturlar bir joyda turib qolgan, ko‘tarilish uchun kelajagi yo‘q ishchilar uchun stimul bo‘lib qolgan. Bu tizimga qarshi bo‘lganlar ishchi kuchiga bo‘ladigan xarajatlarni qisqarishiga ishonmaydilar, bundan tashqari bunday dasturlar kompaniyani boshqarishni qiyinlashtiradi, deb fikrlaydi.
Imtiyozlar – kompaniyaning eng yaxshi va hurmatga sazovor ishchilariga berilgan qo‘shimcha rag‘batlantirish kategoriyasi hisoblanadi. Ishchilarga qo‘shimcha to‘lovlar va xizmatlar: oylik maosh, rag‘batlantirishning turli ko‘rinishlaridan tashqari kompaniya tomonidan amalga oshiriladigan qo‘shimcha to‘lovlar hisoblaniladi.
Quyida keltirilgan jadvalda firma boshqaruvchilari uchun beriladigan imtiyozlarning eng keng qo‘llaniladigan turlari keltirilgan. Bundan tashqari kompaniyalar barcha ishchilari uchun tibbiy xizmatlar va mehnat xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha dasturlarni amalga oshiradi. Bunday dasturlar kompaniyalar uchun katta mablag‘lar va sarf- xarajatlarni tashkil qiladi. Misol uchun, AQSH Savdo palatasining statistik ma’lumotlariga ko‘ra 1990 yilda bir ishchining o‘rtacha ish haqi
32.299 dollarni tashkil qilgan va shu ishchiga kompaniya tomonidan qo‘shimcha to‘lovlar 12.402 dollarni tashkil qilgan. Bunday to‘lovlar kompaniyaga qimmatga tushsada, ishchilarni o‘z ish joylarida doimiy va sifatli mehnat qilishlarini kafolatlaydi.
Quyida kompaniya prezidenti va direktor vazifasini bajaruvchilar foydalanadigan 10 asosiy imtiyozlar sanab o‘tilgan.

2.