О‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа о‘rtа mаxsus tа’lim vаzirligi аbu rаyhxоn bеruniy nоmidаgi

d

b

7-rasm

Berilgan sxemadagi uchburchakning tomonlaridagi toklarni topamiz. Buning uchun sxemaning tugunlari orasidagi kuchlanishlarni topamiz.

TUGUN POTENSIALI (IKKI TUGUN) USULI

Ikki tugun orasidagi bir necha parallel tarmoqlar bo‘lsa, bunda toklarni hisoblashda ikki tugun usulini qo‘llash juda qulay keladi. Bu holdagi tenglamalar tugun potesiallari usulining xususiy holidagidek qaraladi. Boringki, 0 va tugunlar orasidagi “n” ta tarmoq ulangan bo‘lsin, unda kuchlanish uchn ifoda quyidagicha ko‘rinishga ega bo‘ladi: bu ifodaning surati E.Yu.K.lari bor barcha tarmoqlarnining E.Yu.K.larini shu tarmoq o‘tkazuvchanligiga ko‘paytirilganing algebraik yig’indisiga, maxraji esa tugunlar orasidagi barcha tarmoqlarning o‘tkazuvchanliklarining algebraik yig‘ingisiga teng (E.Yu.K.larning d tugunga yo‘nalishi musbat belgi bilan olinadi). Bizning misolimiz uchun aniqlanganidan keyin (n) tarmoqdagi tok quyidagi formuladan topiladi.

Bu yerda :
;

Tarmoqdagi toklar :

EKVIVALENT GENERATOR
( YOKI AKTIV IKKI QUTBLILIK) USULI


tokni hisoblaymiz (9-rasm).



9-rasm

d

Elektr zanjirining ajratib ko‘rsatilgan tarmog’idagi tok quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:

Bu usulda tokni hisoblash tartibi quyidagicha bo‘ladi:

1. 
   uzib qo‘yilgan tarmoqdagi kuchlanishni toping;
   
2. 
   E.Yu.K.manbasi qisqa tutashtirilgandagi barcha sxema uchun kirish qarshiligi ni uzulgan qisqichlarga nisbatan aniqlang.
   
3. 
   I tokni aniqlaymiz (10-rasm).
   

tenglamadan, Kirxgofning ΙΙ qonuniga asosan tuzilgan, salt ishlash kuchlanishlarini topamiz:

E.Yu.K. manbasini qisqa tutashtirilgandagi uzilgan qisqichlarga nisbatan kirish qarshiligi (10-rasm).



d

10-rasm

Qidirilayotgan tok

Murakkab zanjirlarni hisoblashda har xil usullarni qo‘llab, olingan toklarning qiymatlarini solishtirish uchun jadvalga kiritamiz:

Hisoblash usullari
Kontur toklar
Ustlash (almashtirish)
Tugun potensial
Ekvivalent generator

6. 
   Hamma qarshiliklardagi kuchlanishlar tushishini aniqlang va hamma sxema uchun quvvat muvozanatini tuzing (11-rasm).
   

d

Kirxgofning Ι qonuni bo‘yicha tekshirish:

; 32.3+j55.95=32.3+j56 А
; 32.3+j55.95=32.4+j55.93 А
; 58.4+j48.76=58.34+j48.78 А

Kirxgofning ΙΙ qonuni bo‘yocha tekshirish:

; 190.5+j110=189.6+j109.7 В
; 380+378.7+j0.6 В
; 570+j110=568.7+j111 В

Quvvat muvozanati:

7. Toklar va kuchlanishlarning vektor diagrammasini tuzing, shuningdek, ikkala E.Yu.K.ni o‘z ichiga olgan kontur uchun vektor diagramma bilan qo‘shilgan topografik diagrammani ko‘ring. Bunda “a” nuqtaning potensialini nolga tenglab olamiz, ya’ni . Vektor diagrammasini ko‘rish uchun kerak bo‘ladigan toklarning va kuchlanishlarning qiymatlari oldindan berilgan. Nuqtalarning potensiallarini hisoblash uchun topografik diagrammani ko‘rishga zanjirning konturini chizamiz (12-rasm).

“a” nuqtaning potensiali orqali ifodalaymiz:

d








27

28


29