О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi chirchiq davlat pedagogika universiteti X. X. Muratov, R. N. Zulfiyev, A. A. Maxmudov

(Transform) Bu bo‘limda tasvir rangiga umumiy ishlov 
berishga mo‘ljallangan buyruqlar joylashgan. 
•
Устранить
 
чересстрочную развертку
(Deinterlace) — videosaqlovchidan 
qabul qilingan tasvirdagi nuqsonlarni kamaytirish imkonini beradi. 
•
Инвертировать
 (Invert) — tasvirning rang negativini yaratish. 
•
Постеризовать
(Postenze) —ranglar izchilligini kamaytiradi, ranglar 
orasidagi o‘tishlarda keskin farqlar yaratiladi. 
•
Корректировка
(Correction) Bu bo‘limda faqat bitta buyruq —
Пылинки и 
царапины 
(Dust and Scratch) bo‘lib, bu buyruq yordamida tasvirdagi (odatda 
skanerlangan) nuqsonlar (tasvirdagi chang va chiziqlar) ni yo‘qotish imkoniyatini 
beradi. 
•
Художественное оформление
 (Artistic Media) Obyektlar tashqi chiziqlariga 
effektlar berish yoki faqat effektli chiziqlar chizish imkoniyatini beruvchi qo‘shimcha 
oynani ochadi. Bu oynada quyidagi chiziq turlarini tanlash mumkin: 
•
Заготовка 
(Preset); 
•
Кисти
 (Brushes); 
•
Распылитель объектов
 (Object Sprayer). 
Перетекание
 (Blend) 
Перетекание
 — bu bir obyektning boshqasiga qadamma -
qadam o‘tish jarayoni bo‘lib, bunda oradagi obyektlarning shakli va bo‘yalish rangi 
ketma-ket o‘zgaradi. 

---

67 
Эффекты
► 
Перетекание 
buyrug‘i yordamida ochiladigan qo‘shimcha oynada 
effect parametrlarini o‘rnatish va uni qollash imkoniyati bo‘ladi. 
71-rasm. Эффекты +Текстура+пластик 
Контур
(Contour) Контур — qadamma-qadam o‘tishni ifodolovchi effekt 
turidir. Bu belgilangan obyektdan ma’lum bir masofada o‘ziga o‘xshash konsentrik 
obyektlarning yaratilishidir. 
Эффекты Контур
buyrug‘i yordamida ochiladigan qo‘shimcha oynada 
Контур
effekti parametrlarini sozlash mumkin. Oynaning yuqori qismida konsentrik 
figuralarning qanday joyda yaratilishini tanlash imkoniyatini beruvchi
quyidagi 
bo‘limlardan iborat
: 
К центру, Внутри va Снаружи. Смещение
 (Offset)
maydoniga 
qo‘shni obyektlar orasidagi masofa kiritilsa
, 
Шаги
(Steps)
maydoniga — oraliqga 
joylashishi kerak bodgan figuralar soni kiritiladi. 
Оболочка
(Envelope) Vektorli obyektlarning erkin shakl o‘zgarishini amalga 
oshirish imkoniyatini beruvchi 
Оболочка
(Envelope
)
nomli qo‘shimcha oynasini 
ochadi. Bu oyna yordamida belgilangan obyekt shaklini taklif qilinayotgan tayyor 
figura shakliga aylantirish mumkin bo‘ladi. Buning uchun shakli o‘zgarishi kerak 
bo‘lgan obyekt belgilanadi va 
Оболочка
 (Envelope
)
 oynasidan 
Добавить заготовку
 
tugmasi bosiladi. Bunda taklif qilinayotgan tayyor figura shakllari oynada ko‘rinadi. 
Shakllardan birortasi tanlansa, belgilangan figura shakli tanlangan figura shakliga 
o‘tadi. 

---

68 
Вытягивание (Extrude) 
Вытягивание (Extrude)
effekti yassi ob’yektlar uchun 
xajm berish imkoniyatini beradi. Xajm obyektga uning oldidan yoki orqa qismidan 
xuddi o‘sha obyektning o‘zidek qo‘shimcha tekislikning qo‘shilishidan xosil bo‘ladi. 
72-rasm. Эффекты+Облочка+выбор заготовки 
 
 
Qo‘shimcha tekislik va asl obyekt yon tomondan devorlar bilan tutashadi. Bu 
effeлt «yoritilish» izchilligi bilan kuchaytirilishi rnumkin. Bu effektni yaratish uchun 
Вытянуть
qo‘shimcha oynasidan foydalaniladi. Bu oynamng birinchi sahifasida 
xajmning «chuqurligi» o‘rnatiladi va yangi xosil qilinayotgan xajmning tipi va tushish 
nuqtasi koordinatalari aniqlanadi. Bu parametrlarni o‘zgartirish uchun 
Изменить
 
tugmasidan, bajarilgan o‘zgarishlarni obyektga joriy qilish uchun 
Применить
 
tugmasidan foydalaniladi. Awal obyektga qo‘shimcha qo‘shiladigan tekislikning 6 
tipidan birini tanlash mumkin: 
Назад с уменьшением
(Small Back) — qo‘shiladigan tekislik asl obyektning 
ortidan joylashadi va uning xajmidan kichi kbo‘ladi; 
Вперед с уменьшением
 (Small Front) — qo‘shiladigan tekislik asl obyektning 
oldidan joylashadi va uning xajmidan kichik bo‘ladi; 
Назад с увеличением
(Big Back) — qo‘shiladigan tekislik asl obyektning 
ortidan joylashadi va uning xajmidan katta bo‘ladi; 
Вперед с увеличением
(Big Front) — qo‘shiladigan tekislik asl obyektning 
oldidan joylashadi va uning xajmidan katta bo‘ladi; 

---

69 
Назад параллельно
(Back Parallel) — qo'shiladigan tekislik asl obyektning 
ortidan joylashadi va uning xajmiga teng bo‘ladi; 
Вперед параллельно
(Front Parallel) — qo‘shiladigan tekislik asl obyektning 
oldidan joylashadi va uning xajmiga teng bo‘ladi. 
Скос
(Bevel) Grafik yoki matn obyektiga uch olchamli chuqurlik berish uchun 
ishlatiladi.
Линза
 (Lens) effekti qo‘llanilgan obyekt yarim shaffof holatga o‘tadi. Bu obyekt 
bilan yopilgan (qoplangan) tasvir rangi ma’lum bir qoidalarga ko‘ra o‘zgaradi. Bu 
qoidalar 
Линза