O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti

Inson jamiyatida oila bir nechta vazifalarni bajaradi:

reproduktiv-homilani davom ettirish bilan bog’liq O’zbekistonda ko’p bolali oilalarning mavjudligi bilan bir qatorda oila a’zolari sonining qisqarishi ham kuzatilmoqda. Bu hodisalar asosan moddiy-iqtisodiy qiyinchiliklar, ma’naviy inqiroz, yosh oilalarning ota-ona uyidan ajralib chiqishi, tibbiy xizmatning past darajasi, noqulay ekologik holat bilan izohlanadi.

Iqtisodiy-oilaning bir a’zosi tomonidan boshqalar uchun moddiy mablag’lar topilishi, voyaga yetmaganlar va qariyalarni moddiy ta’minlash, pul mablag’larini to’plash. Zamonaviy bozor munosabatlari mulk to’plash, mulkka ega bo’lish, meros masalalarida oilaning iqtisodiy vazifasini faollashuvini talab qiladi.

Ijtimoiylashuv vazifasi-oila bola shakllanishiga ta’sir qiluvchi birinchi va asosiy ijtimoiy guruh hisoblanadi. Oilada ota-onalar va bolalarning tabiiy-biologik va ijtimoiy aloqalari uzviy bog’lanib keladi. Oila mikromuhit sifatida bolaning ruhiy, jismoniy va ijtimoiy rivojlanishiga o’z ta’sirini ko’rsatadi. Oilaning vazifasi bolani asta-sekinlik bilan jamiyatga tayyorlashdir. Oilada insonga ta’lim va tarbiya beriladi, uning aqliy, ijodiy qobiliyatlarining rivoji sodir bo’ladi. Aynan oilada bola mehnat va mustaqillikka o’rganadi.

O'qituvchining kasbiy mahoratiga qo'yiladigan talablar: • iqtidorli talabalarni aniqlash usullari bilan ishlay olish; iqtidorli talabalarni o'qitish dasturini (yakka va guruhda) ishlab chiqish va doimiy ravishda ishlay olish; talaba iste'dodini rivojlantirish uchun zarur bo'lgan tadqiqotlarni olib borishi; iqtidorli talabalarning ta'lim natijalarini aniq baholay olish; iqtidorli talabaning ilmiy-tadqiqot ishlariga rahbarlik qilish; iqtidorli talabaning olimpiadalar va musobaqalarga tayyorgarlik ko'rishda muvaffaqiyat qozonishiga imkon beradigan darajada ishlash. Shuningdek, iqtidorli talabalar bilan samarali ishlaydigan o'qituvchining kasbiy "qiyofasi" quyidagi fazilatlardan iborat: yuqori kasbiy mahorat, individuallik, bilim, ixtiro qilish va izlanishlar olib borish qobiliyati, kasbiy faoliyatini takomillashtirish istagi. Iqtidorli talaba bilan ishlash o'qituvchiga, uning mavqei va kasbiy malakasiga yangi, yuqori talablarni qo'yadi.Buyuk faylasuf Plutarx shunday degan edi: “Iqtidorsiz ustozlar tufayli ko'plab tabiiy iste'dodlar yo'qoladi. Ular iste'dodning tabiiy hodisasini chuqur bilib ololmaydilar, otni eshakka aylantirib, yo'q qiladilar "[2]. Shuning uchun o'qituvchilar jamoasi bunday janjallarga yo'l qo'ymasliklari kerak. Ta'lim va tarbiya bolaga uning yoshiga va tabiatiga qarab berilishi kerak. "Yosh bola - bu yosh tayoq. Yoshligingizda qanday egilasiz, u ulg'ayganingizda muzlab qoladi. Agar siz egilgan tayoqni to'g'rilamoqchi bo'lsangiz, uni buzasiz. "Bolani boshdan kechirish" so'zining ma'nosi shu ", - deydi Magjan Jumabaev" Pedagogika "darsligida. Bolaning qiziqishini uyg'otish va uning iste'dodini rivojlantirish uchun, avvalo, dars mazmunli bo'lishi kerak .Maktabda o'quvchilarga ta'lim va tarbiya berishning asosiy jarayoni. Talabaning fanga qiziqishi va egiluvchanligi, shuningdek, ushbu darsni tizimli nazorat qilish orqali aniqlanadi. Iqtidorli bola bilan ishlashda o'qituvchi birinchi bo'lib uni izlaydi. Katta iste'dod, alohida qobiliyat.. Ko'p mehnat qilish, kundalik darslarda, o'quv ishlarida bolaning qobiliyatini kuzatib borish, bolaning iste'dodini yoki tizimli ta'lim olishga qodir bo'lgan odamni aniqlash mumkin. Bolaning iste'dodlarini kashf etishda har bir o'qituvchi o'z darslarida yangi usul va uslublarga asoslanib, sinfdagi yoshlarning hayotiga real qarashlarini shakllantiradi[4]. Zamon o'zgarishi bilan ta'lim tizimidagi usullar yangilanishi va o'zgarishi kerak. Bu talabalarning iste'dodlarini kashf etish uchun imkoniyatdir. Iqtidorli talabalarning xususiyatlari: - tezkor fikrlash, tezkor natijalar, tez rivojlanish; - g'ayrioddiy qiziqish, ko'plab savollar va javoblarga katta talab; - keng bilim doirasini, yuqori xotirani o'zlashtirish; - intellektual rivojlanishdagi taraqqiyotning maxsus tezligi (fikrlash, sezgirlik, bilimga ishtiyoq, yangilik); - qalb chuqurligi; - ijodiy ishda muammolarni mustaqil ravishda hal qila oladi, ko'pincha yangi narsa yaratadi, badiiy va amaliy ishlarda narsalarni yakunlaydi.
Xulosa qilib aytganda, iqtidorli talabani topish, ularning har biriga individual sifatida qarash, o'ziga bo'lgan ishonchini oshirish, munosabatlarni yaxshilash, ota-ona-shogird o'qituvchisi munosabatlarini baland tutish va ijodiy ishlash zarur. Eng muhimi, tabiatning insoniyatga bergan ajoyib sovg'asini yanada rivojlantirish va iqtidorli talabani iste'dodga aylantirish uchun astoydil harakat qilishdir. Iste'dodli avlod mamlakat kelajagi ekanligini doimo yodda tutaylik.