O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. U. Raxmonov

moliyaviy-iqtisodiy usullar
yoqilg‘i-energetika resurslari, xo‘jalik 
sub’ektlari tomonidan foydalanish samaradorligini oshirish, ular 
tomonidan energo va resurslarini tejamlash texnologiyalarini tatbiq 
etadigan 
iqtisodiy 
qiziqtirishlarni 
amalga 
oshirish, 
pul-narx 
munosabatlarini qo‘llashga asoslangan;

ijtimoiy-psixologik uslublar
yoki boshqaruvchilarning ongini 
shakllantirishga yo‘nalgan ruhiy rag‘batlantirish choralari. Bu tarbiyalash 
va bilim berish, o‘qitish bilan ta’minlash, muloqot jarayonlari ko‘ngilli 
kelishuvlar yo‘li bilan amalga oshiriladi. 
Energo-tejamkorlikni boshqarishning ma’muriy mexanizmi.
Ma’muriy boshqaruvning asosiy instrumentlari quyidagilardir: 
- boshqarishning tuzilishini shakllantirish; 
- qonunchilikni shakllantirish; 
- energetik standart va me’yorlarni shakllantirish; 
- energetik menejmentni shakllantirish; 
- energetik auditni o‘tkazish; 
- energetik pasportlash; 
-YOER va energiyani ishlatish bilan bog‘liq xo‘jalik faoliyatini 
litsenziyalash; 
-energo tejamlash soxasida maqsadli dasturlar. Bizning respublikamizda 
ma’muriy boshqaruvning bu qurollari qanday amalga oshirilishini 
ko‘rib chiqamiz. 
Energo tejamkorlikni ma’muriy boshqaruvda asosiy o‘rnini me’yoriy 
huquqiy rostlash egallaydi. Uning ma’nosi energiya ishlab chiqarish va 
energiya iste’mol qilish jarayonini qatnashchilarini energo samarador 
tadbirlarini amalga oshirishga rag‘batlantirish. Qonunchilik, me’yoriy va 

---

198 
boshqa aktlarni ishlab chiqarish va qabul qilishga qaratilgan. Bu aktlar 
asosiy hujjatlarni o‘z ichiga oladi, energiya tejamlash qonunchilik bazasini 
shakllantiradi: 

O‘zbekiston Respublikasinig “Energiyadan ratsional foydalanish 
to‘g‘risida” 1997-yil 25-aprelda qabul qilingan №412-1 raqamli qonuni; 

O‘zbekiston Respublikasinig “Elektr energetika to‘g‘risida” 2009-
yil 30-sentyabrda qabul qilingan №3 RU – 225 raqamli qonuni. 
Ma’muriy boshqarishning qurollaridan biri energetik audit 
o‘tkazishdir. O‘zbekiston Respublikasining (energiya tejamlash) qonuniga 
muvofiq, yoqilg‘i-energetik resurslarini bir yillik iste’moli 1,5 ming 
tonnadan ortiq shartli yoqilg‘i bo‘lgan korxonalar, majburiy energetik 
ko‘riklardan o‘tishlari shart. O‘tkazilgan ko‘riklar asosida korxona 
energetik pasporti rasmiylashtiriladi va bu pasportda YOER hajmi, 
korxonaga kelib tushgan elektr va issiqliq energiya hajmi; korxonaning bir 
yillik tuzilmaviy hajmi bo‘linmasidagi yoqilg‘i, issiqlik va elektr 
energiyasi hajmi; har bir texnologik jarayonlarda yoqilg‘idan, issiqlik va 
elektr energiyadan foydalanishlar keltiriladi.