O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika

 
va
 
k 
larning qiymatiga qarab, uch xil koʻrinishda boʻladi: 
a)
 
, -kichik qarshiliklar holi, 
, umumiy 
yechimi 
x = 
(4.60) 
Integral doimiylarini 
α va
deb belgilab, quyidagini hosil qilamiz: 
x =A 
sin

(4.61)

Oxirgi tenglikdan koʻrinib turibdiki, soʻnuvchi tebranma harakat grafigi 
-
exponensial va trigonometrik (sin,cos) funksialarning koʻpaytmasidan iborat 
boʻladi (4.25-shakl). 

4.25-shakl. 
Soʻnuvchi tebranma harakatni aniqlovchi asosiy kattaliklar 
tebranish davri 


(4.62) 
va 
soʻnish dekrementi 
=

(4.63) 
boʻlib,

kattalik esa 
logarifmik dekrement 
deb ataladi.
 
x= A
 
х 
t 
O 
A 
 
 
 

---

224 
b)
 
k 
, -katta qarshiliklar holi, λ = 
, umumiy 
yechimi 
x = 
. (4.64) 
Bu harakat davriy harakat boʻlmagani uchun 
aperiodik – davriy boʻlmagan 
harakat 
deb ataladi. Uning grafigi turlicha boʻlib, 
t 
vaqt oʻtishi bilan 
x 
(4.26-
shakl). 
a)
b) d) 
 
4.26-shakl.
d) 
k = n 
boʻlganda 
boʻladi va umumiy echim
x = 
. (4.65) 
Ushbu holat 
kritik holat 
deb ataladi va juda kam uchraydi. Uning grafigi ham 
davriy boʻlmagan 4.26-shakldagi kabi tasvirlanadi. 
Demak, 
soʻnuvchi tebranma harakat vaqt oʻtishi bilan nolga yaqinlashib 
borar ekan, uning tez yoki sekin boʻlishi