O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

 
5-Mavzu. Ijtimoiy ish tizimi
1. Ijtimoiy ishning tizimli yondashuvi mohiyati va uning ahamiyati. 
2. Ijtimoiy xizmat ob'ekti va sub'ekti xususiyatlari. 
3. Mijoz tushunchasining mohiyati. 
1. Ijtimoiy ishga tizimli yondashuv. Tizimli yondashuv bu- ilmiy bilish va 
ijtimoiy amaliyotning uslubiy yo‗nalishi bo‗lib, universal xususiyatga ega tizimi 
sifatida ob'ektni ko‗rish asosida bo‗lib, shuning uchun u doimo hamma joyda 
qo‗llaniladi. Tizimli yondashuvning ob'ekti maqsadlilik bo‗lib, u quyidagilarni 
hisobga olishni anglatadi a) uning turli elementlarini; b) ichki aloqa xususiyatiga 
bog‗liq elementlar; v) tizim chegarasini; g) atrof muhit bilan bu tizimning o‗zaro 
aloqasini . 
Tizimli yondashuvning markaziy tushunchasi- tizimdir. ( grek. system – 
qismlardan tuzilgan maqsad; birlik).Tizim mohiyatini tushunishga ko‗plab 
yondashuvlar mavjud (falsafiy, sotsiologik, boshqaruv.). Tizimning ko‗pgina 
tushunchalari o‗zida aniqlikni ifodalaydi. Tizim-bu o‗zaro harakatda bo‗luvchi 

---

178 
majmuadir. element – bu tizimning qismlarga bo‗linmaydigan komponenti. Tizim 
shakllari orasida yirik, kjtimoiy, kibernetik, sotsietal tizimlar bor.
54
. 
M.S.Kagan
55
,ijtimoiy bilimni tahlil qilishga tizimli yondashuvni qo‗llab, 
oddiy(yopiq) va murakkab (ochiq) tizimlarni ajratish zarurligiga to‗xtalgan.
Murakkab tizimning oddiy tizimdan farqi ochiq tizim doimiy o‗zgarishda, boshqa 
tizimlar bilan axborot almashishga xos bo‗ladi. Jamiyat va uning tizimlariga 
murakkab ochiq umumiy va tarixiy tizimlar kirib, shunga ko‗ra uning faoliyat 
doirasi va borliqning predmeti o‗rganiladi.
2-jadval.
Tizimli yondashuv sohasidagi asosiy atama va tushunchalar
56 
 
Atama va tushunchalar Ijtimoiy-iqtisodiy tizimlarga qo‘llaniladigan atama va