15-amaliy mashg‘ulot. Mustaqillik davri o‘zbek lug‘atchiligi
Istiqlol davrida ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy, madaniy, diniy, ma’naviy hayotda yuz bergan tub o‘zgarishlarning o‘zbek leksikografisiga ta’siri. Etimologik, ensiklopedik, imlo lug‘atlari.
16-amaliy mashg‘ulot. Mustaqillik davri o‘zbek lug‘atchiligi
Izohli lug‘atlarning yaratilishi, Izohli lug‘atlarda davr talablarining aks etishi muammolari.
III.2. AMALIY MASHG‘ULOT MAVZULARINI TAQSIMLANISHI
|
№
|
Amaliy mashg‘ulot mavzulari
|
Soati
|
|
5- semestr
|
|
1
|
O‘zbek lug‘atchiligining shakllanish bosqichlari
|
2
|
2
|
Umumiy va xususiy lug‘atlar
|
2
|
3
|
Bir, ikki va ko‘p tilli lug‘atlar.
|
2
|
4
|
“Devonu lug‘otit turk”ning tuzilishi
|
2
|
5
|
“At-tuhfat uz-zakiyatu fi-lug‘atit-turkiya” asarining o‘ziga xos xususiyatlari
|
2
|
6
|
“Badoyi’ al-lug‘at”da so‘zlarning joylashtirilish tartibi
|
2
|
7
|
XIX asr ikkinchi yarmi - XX asr o‘rtalarida o‘zbek lug‘atchiligi.
|
2
|
8
|
“Ruscha-sartcha” va “Sartcha-ruscha” lug‘atlar.
|
2
|
9
|
XX asr 30-yillarida o‘zbek lug‘atchiligi.
|
2
|
10
|
XX asr 40-yillarida o‘zbek lug‘atchiligi.
|
2
|
11
|
XX asr 50-yillarida o‘zbek lug‘atchiligi.
|
2
|
12
|
Mustaqillik davri o‘zbek lug‘atchiligi
|
2
|
13
|
Qomusiy lug’atlar
|
4
|
14
|
Izohli lug’atlar
|
4
|
14
|
Terminologik lug’atlar
|
6
|
15
|
Zamonaviy o‘zbek lug‘atchiligi muammolari
|
4
|
16
|
Elektron lug‘atlar tuzish usullari
|
6
|
|
|
44
|
IV.1. MUSTAQIL TA’LIMVA MUSTAQIL ISHLAR
|
5-semestr
|
1
|
Lug‘at tuzish va so‘zlarni joylashtirish tamoyillari
|
2
|
“Muqaddamatul - adab” asarida arab, fors, mo‘g‘ul tillariga oid so‘zlarning
qo‘llanishi.
|
3
|
“Tarjumon” asarida turkiy tillar leksikasi va grammatikasiga doir ma’lumotlarning aks etishi.
|
4
|
“Kelurnoma” ideografik lug‘atning ilk namunasi sifatida.
|
5
|
Terminologik va ensiklopedik lug‘atlar.
|
6
|
Frazeologik, toponimik, orfografik lug‘atlar.
|
7
|
Tarixiy lug‘atlar.
|
8
|
Omonimlar, antonim lar, sinonimlar, internatsional so‘zlar lug‘ati.
|
9
|
Etimologik lug‘atlar.
|
10
|
Izohli lug‘atlar
|
11
|
Elektron lug‘atlar turlari
|
12
|
“Kitobu bulag‘otil mushtaqori lug‘otit turk val qifchoq” asarining o‘ziga xos xususiyatlari
|
13
|
“Kitob ul idrok li-lison ul-atrok”da turkiy tillar leksikasiga doir maъlumotlarning ifodalanishi
|
14
|
“Kelurnoma” lug‘ati
|
15
|
“Sangloh” lug‘ati
|
16
|
“Lug‘ati chig‘atoyi va turkiy usmoniy” da so‘zlarning joylashtirilish tartibi va tamoyillari
|
17
|
Istiqlol davrida tuzilgan lug‘atlar
|
18
|
Istiqlol davrida tuzilgan lug‘atlar
|
19
|
Kichik o‘quv lug‘ati tuzish
|
20
|
Elektron lug‘atlar va ularni yaratish asoslari
|
21
|
O‘quv lug‘atchiligi
|
22
|
O‘quv lug‘atlarini tuzish tamoyillari
|
23
|
Lug‘at tuzish va so‘zlami joylashtirish tamoyillari
|
24
|
Eng eski lug‘atlar.
|
25
|
”Devonu lug‘otit turk”asariningleksikografiyadagi ahamiyati
|
26
|
Yozma yodgorliklar bo‘yicha yaratilgan lug‘atlar
|
27
|
AlisherNavoiyning lugatchilik faoliyati
|
28
|
Alisher Navoiyning “Muhokomat ul-lug‘attayin” asarini o‘rganish
|
29
|
“Kelurnoma” lug‘atida so‘zlarning izohlanishi
|
30
|
“Sangloh” lug‘atining tuzilish prinsiplari
|
31
|
Fazlulloxonning “Lug‘otit turkiy” asari
|
32
|
Hozirgi turkshunoslikda lug‘atchilik. Istiqlol davrida yaratilgan lug‘atlar
|
33
|
VII – XX – asrning 20-yillarigacha bo‘lgan davr o‘zbek terminologiyasi
|
34
|
O‘zbek terminologiyasining takomillashtirish masalalari
|
35
|
Mustaqillik davri o‘zbek terminologiyasi va leksikografiyasi
|
36
|
Tilshunoslik terminlari lug‘ati
|
37
|
Lug‘at tuzish va so‘zlami joylashtirish tamoyillari
|
38
|
Eng eski lug‘atlar.
|
VI. FAN O‘QITILISHINING NATIJALARI (SHAKLLANADIGAN KOMPETENTSIYALAR)
Fanni o‘zlashtirishi natijasida talaba:
Leksikografiya asoslari fanlar tizimida tutgan o‘rni, obyekti va predmeti, shakllanishi, rivojlanishi, zamonaviy tuzilishi haqida tasavvur va bilimga ega bo‘lishi;
Leksikografiya asoslari, asosiy tushunchalar, jarayonlarning xususiyatlarini bilish va ulardan foydalanish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi;
Talaba leksikografiya asoslari fanini tahlil qilish usullarini qo‘llash, ta’lim va tarbiyao‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik va aloqadorlikni aniqlay olish, muammolar bo‘yicha yechimlar qabul qilish malakasiga ega bo‘lishi kerak.
|
VII. TA’LIM TEXNOLOGIYALARI VA METODLARI
ma’ruzalar;
interfaol keys-stadilar;
seminarlar (mantiqiy fikrlash, tezkor savol-javoblar);
guruhlarda ishlash;
individual loyihalar
jamoa bo‘lib ishlash va himoya qilish uchun loyihalar
|
VIII. KREDITLARNI OLISH UCHUN TALABLAR
Fanga ajratilgan kreditlar talabalarga har bir semestr bo’yicha nazorat turlaridan ijobiy natijalarga erishilgan taqdirda taqdim etiladi.
Fan bo’yicha talabalar bilimini baholashda oraliq (ON) va yakuniy (YaN) nazorat turlari qo’llaniladi. Nazorat turlari bo’yicha baholash: 5 – “a’lo”, 4 – “yaxshi”, 3 – “qoniqarli”, 2 – “qoniqarsiz” baho mezonlarida amalga oshiriladi.
Oraliq nazorat har semestrda bir marta yozma ish shaklida o’tkaziladi.
Talabalar semestrlar davomida fanga ajratilgan amaliy (seminar) mashg’ulotlarda muntazam, har bir mavzu bo’yicha baholanib boriladi va o’rtachalanadi. Bunda talabaning amaliy (seminar) mashg’ulot hamda mustaqil ta’lim topshiriqlarini o’z vaqtida, to’laqonli bajarganligi, mashg’ulotlardagi faolligi inobatga olinadi.
Shuningdek, amaliy (seminar) mashg’ulot va mustaqil ta’lim topshiriqlari bo’yicha olgan baholari oraliq nazorat turi bo’yicha baholashda inobatga olinadi. Bunda har bir oraliq nazorat turi davrida olingan baholar o’rtachasi oraliq nazorat turidan olingan baho bilan qayta o’rtachalanadi.
O’tkazilgan oraliq nazoratlardan olingan baho oraliq nazorat natijasi sifatida qaydnomaga rasmiylashtiriladi.
Yakuniy nazorat turi semestrlar yakunida tasdiqlangan grafik bo’yicha yozma ish shaklida o’tkaziladi.
Oraliq (ON) va yakuniy (YaN) nazorat turlarida:
Talaba mustaqil xulosa va qaror qabul qiladi, ijodiy fikrlay oladi, mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo’llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega deb topilganda – 5 (a’lo) baho;
Talaba mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo’llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega deb topilganda – 4 (yaxshi) baho;
Talaba olgan bilimini amalda qo’llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega deb topilganda – 3 (qoniqarli) baho;
Talaba fan dasturini o’zlashtirmagan, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunmaydi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega emas, deb topilganda – 2 (qoniqarsiz) baho bilan baholanadi.
|
FOYDALANILADIGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
ASOSIY ADABIYOTLAR:
1. Умаров Э. Эски ўзбек луғатлари. – Тошкент, 1994.
2. Ўзбек тилининг изоҳли луғати. 2 томли. – Москва, 1981.
3. Ўзбек тилининг изоҳли луғати. 5 томли. – Тошкент, 2006-2008.
Qo‘shimcha adabiyotlar:
Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat– yengilmas kuch. – Toshkent: Ma’naviyat, 2008.
Mirziyoyev SH.M. Erkin va farovon demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. – Toshkent: O‘zbekiston, 2016.
Mirziyoyev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. – Toshkent: O‘zbekiston, 2017.
Mirziyoyev SH.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini taъminlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. – Toshkent: O‘zbekiston, 2017.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar Strategiyasi” to‘g‘risidagi Farmoni// Xalq so‘zi, 2017, 8-fevral.
Ўzбекистон Республикаси Преzидентининг қарори “Олий таълим тиzимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари” тўғрисида // Халқ сўzи, 2017 йил 21 апрель.
Алишер Навоий асарлари тилининг иzоҳли луғати. 1-4. - Тошкент: Фан, 1983-1985.
Бектемиров Ҳ., Бегматов Э. Мустақиллик даври атамалари. – Тошкент, 2002.
Дадабоев Ҳ. Тарихий ҳарбий терминлар луғати. – Тошкент, 2007.
Маҳмуд Кошғарий. Девону луғотит турк. 1-3 – Тошкент, 1960-1963.
Чориев Z. Тарих атамаларининг иzоҳли луғати. -Тошкент: Шарқ, 1999.
Ҳожиев А. Тилшунослик терминларининг иzоҳли луғати. -Тошкент: Фан, 2002.
“Ўzбек тили ва адабиёти” jurnali.
“Til va adabiyot ta’limi” jurnali
Internet saytlari
15. www. literature, uz
16. www. genhis philol.ru
17. www. library.ziyonet.uz
18. www.lingvo-online.ru
|
Namangan davlat universiteti tomonidan ishlab chiqilgan va tasdiqlangan:
- O‘zbek tilshunosligi kafedrasining 2022-yil, 24-iyundagi 10-sonli majlisida muhokama qilingan va tasdiqqa tavsiya etilgan.
- Filologiya fakulteti kengashining 2022-yil, 1-iyuldagi 10-sonli majlisida ma’qullangan va tasdiqqa tavsiya etilgan.
- NamDU o’quv-uslubiykengashining 2022-yil, 6-iyuldagi 12-sonli majlisida muhokama qilingan va tasdiqlangan.
|
Fan/modul uchun mas’ul:
U. Qo‘ziyev - Namangan davlat universiteti “O‘zbek tilshunosligi kafedrasi mudiri, PhD.
|
Taqrizchilar:
H. Usmonova – NamDU O‘zbek tilshunosligi kafedrasi professori, f.f.n.
N. Qazaqova–NamDU O‘zbek tilshunosligi kafedrasi katta o‘qituvchisi, PhD
|
Dostları ilə paylaş: |
