Galvanik elementlar. Metallarning standart elektrod potensiali. Kimyoviy reaksiyalar energiyasini bevosita
elektr energiyasiga aylantirish uchun xizmat qiladigan qurilmalar galvanik elementlar yoki elektr tokining kimyoviy
manbalari deb ataladi.
Galvanik elementda hosil bo’ladigan kuchlanish elektr yurituvchi kuch (e.yu.k.) deb ataladi. Oksidlanish-
qaytarilish reaksiyasi oksidlanish va qaytarilish yarim reaksiyalarining yig’indisidir. Galvanik elementda yoki elektroliz-
da sodir bo’ladigan har bir yarim reaksiya ayrim elektrodlarda boradi. Shu sababli yarim reaksiyalarni elektrod jarayon-
lari deb ham ataladi.
Elektr yurituvchi kuchni ham har bir yarim reaksiya uchun to’g’ri keladigan ikki kattalikni ayirmasi deb qarash
mumkin. Bu kattaliklar elektrod potensiallari deb ataladi.
Elektrod jarayonlarining potensiallari metallning tabiati (aktiv va passivligi)ga, eritmadagi ionlarning konsen-
tratsiyasiga hamda sistemaning haroratiga bog’liqligi aniqlandi. Bu bog’lanish Nernst tenglamasi bilan ifodalanadi:
2,3·R·T
E = E
0
+ ————— lgC
n·F
Bu tenglamadagi: E - ayni elektrod potensiali; E
0
- ayni elektrodning standart (normal) potensiali, R - universal
gaz doimiysi, T - absolyut harorat, n - reaksiyada ishtirok etuvchi elektronlar soni, F - Faradey soni (96500 Kl/mol), C -
metall ionlarining eritmadagi konsentratsiyasi (mol/l).
Elektrod jarayonida ishtirok etuvchi moddalarning konsentratsiyasi 1 mol/l ga teng bo’lgandagi elektrod poten-
siali standart (normal) elektrod potensiali deb ataladi.
Metallarning elektrokimyoviy kuchlanishlar qatori. Metallarni ularning birikmalaridan boshqa metallar si-
qib chiqarishini N.N.Beketov mukammal o’rgangan. Beketov metallarni kimyoviy aktivligi pasayib borish tartibida
joylashtirib, metallarning elektrokimyoviy kuchlanishlar qatorini tuzdi. Bu qatorda metallarning standart elektrod poten-
siallari qiymati ortib borishi tartibida joylashtirilgan:
K,Na,Ca,Mg,Al,Mn,Zn,Fe,Ni,Sn,Pb,(H
Dostları ilə paylaş: |
