O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Masalan:
a) massiv elementlarini kiritish:
for i: = 1 to 100 do read (A [i]); 
b) massiv elementlarini chiqarish:
for j: = 1 to 100 do write(B [j]); 
2). 
Ikki o‘lchovli massivlar.
Ikki o‘lchovli massivlarning elementlari 
ikkita indeks orqali ifodalanadi. Bu indekslarning biri shu elementni satr 
bo‘yicha, ikkinchi indeks esa ustun bo‘yicha o‘rnini ko‘rsatadi. Ikki 
o‘lchovli massivlar quyidagicha tavsiflanadi: 
array [< indeks turi>, < indeks turi>] of < elementlar turi >; 
Masalan:
a) array [1..10,1..10] of real; array [1..5,1..3] of integerl; 
Ikki o‘lchovli massivlarni tavsiflash turlar yoki to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
o‘zgaruvchilar bo‘limida amalga oshirish mumkin. 
Masalan:
 

a) type 
matritsa = array [1..4,1..5] of real; 

---

167 
matritsa 2 = array [dush.. yak] of – 20..20; 
var
a, b: matritsa ; c, d: matritsa2; 
b) var 
a, b: array [1..4,1..5] of real; 
 
c, d: array [dush..yak] of -20..20; 
Qism dastur
 
Dasturlash jarayonida shunday holatlar mavjud bo‘ladiki, bunda 
hisoblash jarayonining ayrim bo‘laklarini parametrlarining turli 
qiymatlari uchun takror-takror bajarishda to‘g’ri keladi. Bunday hollarda 
har bir bo‘lak uchun alohida dastur, ya’ni qism dastur tuzish kerak 
bo‘lganda unga murojat qilish ishni ancha engillashtiradi. 
Delphi tilida qism dasturining ikki xil ko‘rinishi qo‘llaniladi: 
funksiya (function) va prosedura (procedure).
Har qanday dasturda 
bir necha prosedura va funksiyalar bo‘lishi mumkin. Prosedura va 
funksiya tavsiflash bo‘limida o‘zgaruvchilaridan keyin beriladi
.