O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi samarqand davlat universiteti aminov I. B., Bustanov X. A., Raximov S. Z
vositalarini yaratish texnologiyalari
Yüklə 15,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
vositalarini yaratish texnologiyalari.
Dars materiallarini tushuntirish (materiallarni tushuntirish dars prezentatsiyasi va videorolik, amaliy harakatlar, tayyor ishlar ko’rgazmasini namoyish qilish bilan birgalikda olib boriladi). Zamonaviy kompyuter texnikasining ishlatish va undan foydalanish uchun turli vazifalarni bajaruvchi dasturlar mavjud. Ish faoliyatida shunday masalalar uchraydiki, yuqorida sanab o’tilgan muharrirlar va dasturlardan foydalanib hal etish yoki ko’zlangan maqsadga erishish mumkin emas yoki ko’p vaqt, mehnat va mablag’ talab qiladi. Multimedia tizimlari hozirgi paytda ta’im va kasbga tayyorlash sohasida, nashriyot faoliyotida (elektron kitoblar), biznesni kompiyuterlashtirish uchun (reklama, mijozlarga xizmat ko’rsatish), axborot markazlarida (kutibxona, muzey) va Hakozolarda muvaffaqiyatli qo’llanilmoqda. 135 Camtasia Studio dasturi – bu kompyuter monitori ekranidagi tasvirlarni yozib olish imkonini beruvchi juda ham qulay kuchli dastur hisoblanadi. Ushbu dastur yordamida biz ekrandagi jarayonlari oson tasvirga olishimiz, veb-kameralar orqali videoga olishimiz, PowerPoint taqdimotlarini, hamda audio yozuvlarni yaratishimiz mumkin. Dastur videoni tahrirlash imkonini beradi: turli effektlar berish, to’g’rilash, ravshanlik, ularning o’lchamlarini almashtirish, kerakli formatlarda saqlash va boshqalar. Adobe Captivate (avvalgi RoboDemo sifatida tanilgan) — Microsoft Windows va dasturiy ta’minotni namoyish etish, video- darslarni yozish, dastursimulyasiyasini yaratish, o`quv taqdimotlarni yaratish va .swf formatda turli testlarni yaratish uchun qo’llanilishi mumkin bo’lgan Mac OS Xning 5 versiyalari uchun elektron ta’limda qo’llaniladigan elektron kurslarni yaratish va tahrirlash dasturi. Adobe Captivatedagi generatsiyalangan .swf ni .aviga videoxosting saytlarga konvertatsiya qilish imkoniyati mavjud. Multimedia-tizimlar hozirgi paytda ta’im va kasbga tayyorlash sohasida, nashriyot faoliyotida (elektron kitoblar), biznesni kompiyuterlashtirish uchun (reklama, mijozlarga xizmat ko’rsatish), axborot markazlarida (kutibxona, muzey) va Hakozolarda muvaffaqiyatliqo’llanilmoqda. Camtasia Studio dasturi – bu kompyuter monitori ekranidagi tasvirlarni yozib olish imkonini beruvchi juda ham qulay kuchli dastur hisoblanadi. Ushbu dastur yordamida biz ekrandagi jarayonlari oson tasvirga olishimiz, veb- kameralar orqali videoga olishimiz, PowerPoint taqdimotlarini, hamda audio yozuvlarni yaratishimiz mumkin. Dastur videoni tahrirlash imkonini beradi: turli effektlar berish, to’g’rilash, ravshanlik, ularning o’lchamlarini almashtirish, kerakli formatlarda saqlash va boshqalar. Camtasia Studio – video darsliklar, taqdimotlar va boshqa shunga o’xshash kuzatuvchilarga namoyish etiladigan materiallar yaratish uchun mo’ljallangan. Camtasia Studio dasturida monitor ekranidagilarni video tasvirga olishdan tashqari videoni tahrirlash imkoniyati ham mavjud. Camtasia Studio dasturidan foydalanib kompyuter monitorida yuz berayogan barcha jarayonlarni osonlik bilan yozib borish mumkin. Monitor ekranidagi butun sohani yoki uning alohida ajratilgan sohasini yozib olish mumkin, shundan so’ng video va audioning turli effektlarini berishimiz mumkin bo’ladi. Monitor ekranida kuzatilayotgan jarayonlarni yozib olish uchun etarlicha yuqori unumdorlikka ega 136 bo’lgan kompyuter tanlansa ish unumdorligi ortadi albatta. Camtasia Studio dasturining yana bir afzalligi shundaki, u o’zining shaxsiy TechSmit Screen Capture Codec kodekiga ega bo’lib, tasvirni kodlashtirishda yaxshi natijalarni beradi. Uning algoritmi tizimga bo’lgan ortiqcha yuklanishlarni minimallashtiradi, shuning uchun ushbu dasturdan unumdorligi past bo’lgan kompyuterlarda ham foydalanish mumkin. Dasturning asosiy imkoniyatlari: 1. Monitor ekranidagi va veb-kameralar orqali kuzatilayotgan jarayonlarni, mikrofondagi ovozni sifatli yozibolish. 2. Videolavhalarga turli xil vizual effektlarberish. 3. Videoyo’laklarni kesib olish, birlashtirish, o’chirish vaqo’shish. 4. Audio yozuvlar qo’yish vatahrirlash. 5. Videoni bizga qulay bo’lgan formatlarda saqlash SWF, FLV, AVI, MOV, WMV, PPT, GIF, RM,CAMV. Video tasvirni ushlab olish funksiyasini bajarishga mo’ljallangan dasturlar soni kun sayinortiq bormoqda. Bu esa Internetda video-kurslar va video- darslarning ko’payishi va ommalashishi bilan bog’liq. Ammo ushbu dasturlarning barchasi ham bizga kerakli natijani bera olmaydi, Camtasia Studio dasturi esa boshqalardan video tasvirni sifatli ushlab olishi bilan farqlanadi. Dastur ish stolida sodir bo’layotgan barcha holatlarni yozib oladi, shu jumladan kursor harakatini ham (11-rasm). 137 Dastur interfeysi 1. Ish stoli; 2. Boshqaruv paneli; 3. Vaqt shkalasi; 4. Proigryvatel Camtasia Studio dasturida to’rtta utilitalar qamrab olingan: Camtasia Recorder, Camtasia Theater, Camtasia Player, Camtasia MenuMaker. Camtasia Studio dasturida yaratilgan lavhalar YouTube tipidagi saytlarda, iPhone apparatlarida, shuningdek odatdagi shaxsiy kompyuterlarda videoni ko’rishga mo’ljallangan har qanday dasturlarda a’lo darajada ishlaydi va muayyan dasturiy muhitda ishlashni o’rgatuvchi media fayllarni Internetda ko’plab uchratishimiz mumkin. Shu bilan birga dastur tasvir sifatini hech qanday yo’qotishlarsiz saqlash va minimal hajmda videoni saqlash imkonini beradi. Ish stolida navbatdagi lavhani yozib olgandan so’ng, video va audio fayl aks etadi. Olingan natijani ko’rish va tahrirlash uchun, uni sichqoncha orqali vaqt shkalasi maydoniga olib o’tish lozim. Camtasia Studio dasturining boshqaruv paneli. Boshqaruv panelida quyidagilarga murojaat qilish mumkin: ADD qismi. Import Media – audio yoki videomateriallarni import qilish. Title Clips – yuklanuvchi ekranni tayyorlash. Dasturda yaratilgan videolavhani yuklashdan oldin, foydalanuviga belgilangan axborotlarni (reklama, tabriknoma va b.) ko’rsatish kerak bo’lsa, ushbu bandda buni bajarish mumkin. Voice Narration bu opsiya fonli musiqalar yoki o’zining ovozli sharhlarini yozish imkoniniberadi. 138 Record Camera – bu opsiya suratda rasm effektini yasash imkonini beradi, masalan, videolavhaning burchagida yana bitta lavhani joylashtirish. EDIT qismi. Picture in Picture – suratda rasm effektini tahrirlash. Transitions – agarda bir qancha videolavhalar bor bo’lsa, ushbu uskuna bilan bitta videolavhadan boshqasiga chiroyli o’tishlarni yaratish mumkin. Callouts – videodarsning har qanday kadrida tushuntirish xatini qo’yish imkonini beradi. Zoom-n-Pan – ushbu bo’limda, ekrandagi muhim sohani ajratib ko’rsatish uchun videolavhaga lupa effektini qo’llash mumkin. Flash Quiz – bu funksiya Camtasia Studio dasturidan videolavhaga bevosita so’rov qo’yishga yordam beradi, javob natijasi bo’yicha lavhaning o’qilishi davom etadi yokito’htaydi. Captions – ushbu uskuna lavhani ixtiyoriy joyidan o’qitish, proigrvatelya oynasi ostiga yozuv qo’yish imkonini beradi. PRODUCE qismi. Produce video as – bu opsiya Camtasia Studio dasturida yaratilgan lavhani avi, swf, mov, wmv va boshqa formatlarda saqlash imkonini beradi. Create CD menu – ushbu bandda punkte, mojno sozdat menyu dlya CD disk uchun menyu yaratish mumkinki, unda ko’pgina videodarslarjoylashadi. Create Web menu – bu opsiya, web-sahifalarda joylashtiriladigan swf lavhalari bo’yicha qulay navigasion menyuni yaratish imkonini beradi. Batch Production – bu funksiya dasturda yaratilgan turli loyihalarni bitta paketli faylga birlashtirish imkonini beradi. 139 Vaqt shkalasida butun videofilm aniqifodalanadi. Videoyo’lak. Qo’shimchafishkalar. Audioyo’lak. Vaqt shkalasining yuqori panelida turli uskunalar mavjud bo’lib, ular ovozlar bilan ishlash, yo’laklarni kichiklashtirish yoki kattalashtirish, yozib olingan materiallarni kesib olish va boshqa amallarni bajarishga yordamberadi. Proigrvatel. Camtasia Studio dasturida tasvirga olingan videolavhalar proigrvateli, videolavhani tahrirlash va turli hil effektlarni qo’shish jarayonida uni ko’rish uchunmo’ljallangan. Uskunlarapaneli. Uskunlara panelida dasturning har xil funksiyalarito’plangan New Project – yangi loyihayaratish. Open Project – ilgari yaratilgan loyihaniochish. Save Project – loyihanisaqlash. Import Media Files – media faylni importqilish. Produce Video As – tayyor lavhani dastur quvvatlaydigan formatlardan birigao’tkazish. Undo – oldinga holatgaqaytish. Redo – keyingi holatgao’tish. Show/Hide Task List – boshqaruv paneliniberkitish/ko’rsatish. Launch other tools – boshqa utilitalarni ishga solish (Camtasia Recorder, Camtasia Menumaker, Camtasia Audio Editor, Camtasia Theater, Camtasia Player). Camtasia Studio Help – dastur bo’yichayordam.amtasia Studioutilitalari. Camtasia Recorder – paketning eng muhim utilitasi hisoblanib, videolavhani bevosita yozib borish uchunmo’ljallangan. Record the screen bosadigan bo’lsak quidagi oyna chiqadi oyna chiqadi. 140 Bu oyna orqali biz ekranning qancha yoki qanday qismini vidioga olishimiz mumkinligini tanlashimiz mumkin. Undan tashqari camera tugmasini bosish orqali biz veb kamerani ishga tushirib undan foydalanishimiz mumkin. Audio tugmasi esa ovoz bilan yozish yoki yozmaslikni tanlash imkoniyatini beradi. Rec tugmasini bosishimiz bilan tasvirga olish jarayoni boshlanadi. Bu jarayonni to’xtatish uchun f10 tugmasini bosish yetarli. F10 tugmasi bosilgandan so’ng quidagi oyna chiqadi. Bu oyna orqali vidio faylni oçhirish, saqlash , o’zgartirish kabi vazifalarni bajarishimiz mumkin. Shundan keyin Save and Edit tugmasiga bosib video ni saqlab olamiz. Bunday saqlashda biz vidio faylni ikki xil formatda saqlashimiz mumkin: *.camrec va *.avi. |