O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi samarqand davlat universiteti aminov I. B., Bustanov X. A., Raximov S. Z

 
Amaliy mashg’ulot.
Internet tarmоg’i. va elеktrоn pоchta (referat). 
1.
 
Amaliy topshiriq 
Internet tarmоg’i va uning asоsiy tushunchasi. 
Internet tarmоg’ining asоsiy takomputeril etuvchilari. 
Elеktrоn pоchta va u bilan ishlash asоslari. 
2.
 
Amaliy topshiriq.
Quyidagi savollarga javob tayyorlang. 
1. Manipulyatorlar nima ? Uning turlari . 
2. Axborotlarni qayta ishlash jarayoniga misollar keltiring. 
3. Multimediya vositalari haqida nimalar bilasiz ? 
3.
 
Amaliy topshiriq.
Quyidagi mavzularni konspektlashtiring. 
«Моидокументы», 
«Корзина», 
«Сетевоеокружение»
ilovasibilanishlash .
4.
 
Amaliy topshiriq.
Quyidagitayanchtushunchalargaizohbering. 
Virus. Arxiv. Slayd. Electron jadval. Translyator. 
 
 
 
 

---

300 
Mavzu-12. Masofadan o’qitish texnologiyalari va dasturiy 
vositalari.Moodle elektron o’quv kurslari platformalarini yaratish 
dasturlari va imkoniyatlari.
 
Reja: 
1.
 
Masofadan o’qitish texnologiyalari va dasturiy vositalari. 
2.
 
Moodle elektron o’quv kurslari platformalarini yaratish 
dasturlari va imkoniyatlari. 
12.1. Masofadan o’qitish texnologiyalari va dasturiy vositalari. 
Internet texnologiyalarining kirib kelishi bir necha asrlar davomida 
o‘zgarmay kelgan holatlarni o‘zgrtirib yubordi. Bu odatdagi xat 
yozishmalari elektron pochta bilan, kutubxonalar esa web-saytlar bilan 
almashinishida namoyon bo‘ldi. Endilikda esa ta’lim tizimida ta’lim 
olishning an’anaviy shakllari o‘rniga masofaviy ta’lim elementlari kirib 
keldi. Zamonaviy axborot va kommunikatsiya texnologiyalari 
vositalarini ta’lim jarayoniga kirib kelishi an’anaviy o‘qitish usullariga 
qo‘shimcha ravishda yangi o‘qitish shakli - masofaviy o‘qitish 
yaratilishiga omil bo‘ldi. Masofaviy ta’limda talaba va o‘qituvchi 
fazoviy bir-biridan ajralgan holda o‘zaro maxsus yaratilgan o‘quv 
kurslari, nazorat shakllari, elektron aloqa va Internetning boshqa 
texnologiyalari yordamida doimiy muloqotda bo‘ladilar. Internet 
texnologiyasini qo‘llashga asoslangan masofaviy o‘qitish jahon axborot 
ta’lim tarmog‘iga kirish imkonini beradi, integratsiya va o‘zaro aloqa 
tamoyiliga ega bo‘lgan muhim bir turkum yangi funksiyalarni bajaradi.
Masofaviy o‘qitish barcha ta’lim olish istagi bo‘lganlarga o‘z malakasini 
uzluksiz oshirish imkonini yaratadi. Bunday o‘qitish jarayonida talaba 
interaktiv rejimda mustaqil o‘quv-uslubiy materiallarni o‘zlashtiradi, 
nazoratdan o‘tadi, o‘qituvchining bevosita rahbarligida nazorat ishlarini 
bajaradi va guruhdagi boshqa «vertikal o‘quv guruhi» talabalari bilan 
muloqotda bo‘ladi. 
Ma’lum sabablarga ko‘ra, ta’lim muassasalarining kunduzgi 
bo‘limlarida tahsil olish imkoniyati bo‘lmagan, masalan, sog‘ligi taqoza 
etmaydigan, mutaxassicligini o‘zgartirish niyati bo‘lgan yoki yoshi 
katta, malakasini oshirish niyati bo‘lgan kishilar uchun masofaviy 
o‘qitish qulay o‘qitish shakli hisoblanadi. Masofaviy o‘qitishda turli xil 
axborot va kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalaniladi, ya’ni har 
bir texnologiya maqsad va masala mohiyatiga bog‘liq. Masalan, 
an’anaviy bosma usuliga asoslangan o‘qitish vositalari (o‘quv 
qo‘llanma, darsliklar) talabalarni yangi material bilan tanishtirishga 

---

301 
asoslansa, interaktiv audio va video konferensiyalar ma’lum vaqt orasida 
o‘zaro muloqotda bo‘lishga, elektron pochta to‘g‘ri va teskari aloqa 
o‘rnatishga, ya’ni xabarlarni jo‘natish va qabul qilishga mo‘ljallangan.
Oldindan tasmaga muhrlangan videoma’ruzalar talabalarga ma’ruzalarni 
tinglash va ko‘rish imkonini bersa, faksimal aloqa, xabarlar, 
topshiriqlarni tarmoq orqali tezkor almashinish talabalarga o‘zaro teskari 
aloqa orqali o‘qitish imkonini beradi. Yuqoridagilarga asoslanib, ta’lim 
jarayonida ayni vaqtda qayta-qayta tilga olinayotgan ayrim terminlar 
tavsifi va ta’riflarni keltirib o‘tamiz. 
Masofaviy o‘qitish – eng yaxshi an’anaviy va innovatsion 
metodlar, o‘qitish vositalari va formalarini o‘z ichiga olgan sirtqi va 
kunduzgi 
ta’lim 
singari 
axborot 
va 
telekommunikatsiya 
texnologiyalariga asoslangan ta’lim formasidir. 
Masofaviy o‘qish – bu yangi axborot texnologiyalari, 
telekommunikatsiya texnologiyalari va texnik vositalariga asoslangan 
ta’lim tizimidir. U ta’lim oluvchiga ma’lum standartlar va ta’lim qonun-
qoidalari asosida o‘quv shartsharoitlari va o‘qituvchi bilan muloqotni 
ta’minlab berib, o‘quvchidan ko‘proq mustaqil ravishda shug‘ullanishni 
talab qiluvchi tizimdir. Bunda o‘qish jarayoni ta’lim oluvchini qaysi 
vaqtda va qaysi joyda bo‘lishiga bog‘liq emas.
Masofaviy ta’lim – masofadan turib o‘quv axborotlarini 
almashuvchi vositalarga asoslangan, o‘qituvchi maxsus axborot muhit 
yordamida, aholining barcha qatlamlari va chet ellik ta’lim oluvchilarga 
ta’lim xizmatlarini ko‘rsatuvchi ta’lim majmuaidir. Masofaviy o‘qitish 
tizimi – masofaviy o‘qitish shartlari asosida tashkil etiladigan o‘qitish 
tizimi. Barcha ta’lim tizimlari singari masofaviy o‘qitish tizimi o‘zining 
tarkibiy maqsadi, mazmuni, usullari, vositalari va tashkiliy shakllariga 
ega. 
1-rasm. Masofaviy ta’lim modellari. 
Masofaviy ta’lim jarayonini amalga oshirish bosqichlari: 

---

302 
Elektron ta’limni tashkillashtirishning ko‘pgina manbalari orasidan 
quyidailarni ko‘rsatish mumkin: 
Mualliflik 
dasturiy 
mahsulotlari 
(Authoring 
tools); 
- Virtual ta’lim jarayonini boshqaruvchi tizimlar LMS (Learning 
Management Systems); 
- Ichki kontentni boshqaruv tizimlari CMS (Content Management 
Systems). 
Masofaviy ta'lim texnologiyasi - bu zamonaviy axborot va tele-
kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanishga asoslangan holda 
masofadan turib o'quv jarayonini olib borishni ta'minlaydigan o'qitish 
usullari va vositalarining kombinatsiyasi. 
"Masofaviy ta'lim texnologiyalari deganda biz asosan axborot-
lashtirish va telekommunikatsiya yordamida amalga oshiriladigan 
texnologiyalarni 
tushunamiz. 
"Ta'lim muassasasining masofaviy texnologiyalardan foydalanishi-
ning maqsadi talabalarga to'g'ridan-to'g'ri talabaning yashash joyida yoki 
uning vaqtincha yashash joyida ta'lim dasturlarini o'zlashtirish imkoni-
yatini 
berishdir" 
Masofaviy texnologiyalar turlari: