2-ma’ruza: BIZNESDA BUXGALTERIYA HISOBINI TASHKIL ETISH,
PREDMETI VA METODI
Reja:
2.1.Biznesda buxgalteriya hisobini normativ-huquqiy tartibga solish tizimi
2.2.Buxgalteriya hisobi xizmatini
tashkil etish prinsiplari, tizimi va uning asosiy
elementlari
2.3.Buxgalteriya hisobining predmeti va metodining elementlari
Tayanch iboralar:
Me’yoriy-huquqiy asos, “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi qonun, Buxgalteriya
hisobining milliy standartlari, “Xarajatlar tarkibi to‘g‘risida”gi Nizom, Buxgalteriya
hisobi predmeti, buxgalteriya hisobi ob’yektlari, xo‘jalik mablag‘lari, xo‘jalik
mablag‘lari manbalari, buxgalteriya hisobi, buxgalteriya hisobini tashkil etish,
tashkil etish talablari, tashkil etish tamoyillari, bosh buxgalter: huquqlari,
majburiyatlari,
markazlashgan
va
markazlashmagan
buxgalteriya
hisobi,
buxgalteriya hisobi metod (element)lari, hujjatlashtirish, inventarizasiya, schyotlar
tizimi, ikkiyoqlama yozuv, baholash, kalkulyatsiya, balans, hisobot.
2.1.Biznesda buxgalteriya hisobini normativ-huquqiy tartibga solish tizimi
Korxonalarda hisob axborotlarini bozor iqtisodiyoti talablariga javob berishiga,
obyektiv, hammaga tushunarli bo‘lishida amaldagi me’yoriy bazaga bog‘liq.
O‘zbekiston hududida buxgalteriya hisobi va hisobotining tashkiliy–uslubiy
asosini 1996 yil 30 avgustida qabul qilingan, 2016 yil 13-aprelda yangi
tahrirda
tasdiqlangan
«Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi Qonun,O‘zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan 1999 yil 5-fevralda tasdiqlangan
«Mahsulot (ishlar, xizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi
hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to‘g‘risida Nizom», Buxgalteriya
hisobining Milliy standartlari hamda korxonaning hisob siyosati tashkil etadi.
Buxgalteriya hisobining Milliy standarti № 21-sonli «Xo‘jalik yurituvchi sub’yektlar
moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining buxgalteriya hisobi schyotlar rejasi va uni qo‘llash
bo‘yicha yo‘riqnoma» 2004 yilning 1 yanvaridan amalga tadbiq etildi.
Bu me’yoriy hujjatlar buxgalteriya hisobini tashkil etish va yuritishning umumiy
qoidalarini
belgilaydi, shuningdek kimning qaramog‘ida bo‘lishi, mulk shakllari
hamda faoliyat turlaridan qat’iy nazar barcha xo‘jalik yurituvchi sub’yektlarga
tegishlidir.
Shu bilan birga korxonalar bu me’yoriy hujjatlarga asoslanib xo‘jalik
yuritishning tashkiliy-huquqiy shakllari, tarmoq xususiyatlari va faoliyat harakterlari,
xodimlar malakasi va boshqa vazifalarni inobatga olgan holda buxgalteriya hisobi
hamda nazoratni tashkil etish usullarini o‘zlari mustaqil belgilash huquqiga ega.
O‘zbekiston Respublikasining 1996 yil 30
avgustda qabul qilingan
«Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi 279-I-sonli Qonuniga o‘zgartish va qo‘shimchalar
kiritilib, uning yangi tahriri 2016 yil 13-aprelda O‘RQ-404 son qaror bilan
tasdiqlangan.
Mazkur qonun dastlab 24-moddadan iborat bo‘lgan bo‘lsa, hozirgi kunda yangi
tahririda 32-moddani o‘z ichiga olib, Qonunning maqsadi
buxgalteriya hisobini