O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi №2018 yil «Tasdiqlayman»
Yüklə 3,31 Mb.
|
|
Kalaxari botig‘i. Kalaxari botig‘i Janubiy Afrika o‘lkasining markaziy
qismida joylashgan bo‘lib, tevarak-atrofi zinapoyasimon, ko‘tarilgan platolar va Katta Pog‘ona tizmasi bilan o‘ralgan. Uning uzunligi shimoldan janubga qarab 2000 km masofaga va kengligi tarbdan sharqda 1200 km masofaga cho‘zilgan. Er yuzasi okean sathidan 900-1000 m baland. Maydoni 630 ming km 2 . Botiq Afrika platformasnning Kalaxari sineklizasi asosida vujudga kelgan. Er yuzasining tuzilishida qum massivlari, kichik-kichik shur chukmalar, quruq daryo uzanlari, etakchi rol o‘ynaydi. Kalaxari botig‘ining iqlimi shimoldan janubga o‘zgarib boradi. Zambezi daryosidan shimol qismida subekvatorial iqlim va undan janubda tropik iqlim hukmronlik qiladi. Yillik o‘rtacha yog‘in miqdori shimolda va shimoli-sharqda 1000-1500 mm dan janubda va janubi g‘arbda 100-150 mm gacha kamayadi. YOzda o‘rtacha harorat 25°, 30°S ni va qishda, 12 0 , 18°S ni tashkil etadi. Tropik chizig‘idan janubda ba’zan sovuq bo‘lab, er yuzasi muzlaydi. Kalaxari botig‘ida daryolar juda kam. Uning shimoliy qismidan Zambezi daryosi oqib o‘tib Hind okeaniga va janubiy qismidan Oranjevaya daryosi oqib o‘tib Atlantika okeaniga quyiladi. Okavango daryosi berk ichki havza hisoblangan Okavango boqoqligiga quyiladi. Botiqda shur suvli sayoz ko‘llar va botqoqliklar keng tarqalgan. Iqlimning kenglik bo‘ylab o‘zgarishi bilan bog‘liq holda shimol va shimoli- sharqdagi savanna o‘rmonlari janubda va janubi-g‘arbda cho‘l landshaftlari bilan almashinadi. SHimolda daryo vodiylari bilan kesilgan tekisliklarda savanna o‘rmonlari keng tarqalgan. Tuprok qoplami jigarang-qizil va qizil-qo‘ng‘ir tuproqlardan tarkib topgan. Zambezi va Okavango daryo vodiylarida tipik savannalar mavjud bo‘lib u er-bu erda akatsiyalar, baobablar, sutdosh o‘simliklar uchraydi. Janubroqda Bakalaxari ko‘tarilmasida tipik savannalar cho‘llangan savannalar bilan almashinadi. Bu erda chimli boshoqli o‘tlar, yovvoyi tarvuz, yovvoyi zaytun va akatsiyalar o‘sadi. Kalaxari botig‘ining janubida va janubi-g‘arbida cho‘l landshaflari hukmronlik qiladi. CHo‘llarda balandligi 100 m gacha etadigan, sukkulent butalar va butachalar bilan mustahkamlangan qum tepaliklari uchraydi. Kalaxari botig‘ida tabiatni, ayniqsa uning o‘simlik va hayvonot olamini muxofaza qilish yaxshi yo‘lga qo‘yilgan. Tabiatni muxofaza qilish va uni kelajak avlod uchun asrab-avaylash maqsadida Markaziy Kalaxari, CHobe, Mangadingadi- Pans qo‘riqxonalari, Gemsbok, Kalaxari, Xemsbok, Uanki, CHobe, Kafue milliy bog‘lari tashkil etilgan. Xo‘jaligida chorvachilik rivojlangan, ayrim joylarda sug‘orib dehqonchilik qilinadi. Yüklə 3,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|