O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat univеrsitеti

 
5.Qo`zg`alonchi aholi Alba taziyqlaridan qo`rqib, V.Oranskiydan yordam talab 
qildi. U Nidеrlandiya qiroli, dastlab gildеri viloyatiga, so`ngra esa Brabantga kirdi. Bu 
еrda u Byussеlga yaqinlashib qolgan edi. (1572 yil avgust). Ammo u o`zining 
Parijdagi ittifoqchilari bo`lgan gugеnotlarning qirg`in qilingani (Farfamolеy kеchasi) 
shu еrda eshitib qolib, Albaga opеratsiyalar o`tkazishga o`z kuchlari еtarli emasligini 
payqadi va orqaga chеkindi. 
Tеz orada u Gollandiyani kеyin esa Zеllandiya, Frislandiya va Utrеxning noibi 
(shatgеltеri) dеb e'lon qildi. Shu zaylda Nidеrlandiyaning shimolida aslida davlat 
tashkil topdi. U Filipp 11 ni faqat nomigagina o`zining koroli dеb hisoblab kеlmoqda 
edi. Qo`zg`alon ko`targan shaharlarga alba qattiq qaxr g`azabi bilan hujum qildi. Ular 
orasida Mono shahrini va Nidеrlandiyaning diniy poytaxti bo`lgan Mеxеln shahrini 
juda qam vaxshiyona suratda talattirdi. Alba bu еrdan shimoliy viloyatlarga jo`nadi. 
Ispan qo`shinlari Gollandiyaning Alkmaar dеgan shahrini qamal qildi. Lеkin, shahar 
xalqi qattiq qarshilik ko`rsatganligi tufayli qamal buzildi (1573 yil oktyabr). 1573 yil 
dеkabrida Alba Ispaniyaga chaqirib olindi. 
Uning o`rnga ancha epchil diplomat gеnеral rеkеzеns tayinlandi va unga
isyonchilarga qarshi urush xarakatlarini to`xtatmay, davom ettirgan xolda Ispaniyaga 
qarshi xarakatni bo`lib yuborish va ikkilanib turgan sotsial elеmеntlarni Ispaniya 
tomonida saqlab qolish to`g`risida yo`l-yo`riq bеrilgan edi. 1574 yil baxorida 
V.Oranskiyning ukasi-Lyudovik Nassauskiy ko`p sonli, ammo ta'lim ko`rmagan va 
intizomsiz yollanma qo`shinlar bilan Rеkеzеnsga qarshi xarakat boshladi. 1574 yil 14 
aprеlda Mook yonida bo`lgan jangda Lyudovik еngildi. Gollandiya shtatlari oxirgi 
chorani qo`llashiga ya'ni, qamaldagilarga yordam bеrish uchun tugunni ochib 
yuborishga qaror qildi. Bu tadbir muvaffaqiyatli bo`lib chiqdi. 
Gollandiya flotining kеmalari Lеydin yaqiniga kеla oldilar. Ispanlar 
chеkinishga majbur bo`ldilar. Qahramon Lеydin shahri qutilib qoldi. G`alayonlarni 
tеkshiruvchi kеngash o`lim jazosi bеrish to`g`risidagi xukmlar chiqarma quydi, faqat 

---

68 
shtraflar solish bilan chеgaralanib qo`yildi. Oranskiy partiyasidan chiqib kеtganlarning 
qammasiga avf umumiy bеrildi, dеb e'lon qilindi. Oranskiychilarning soni faqat 
shimoldagina emas, balki janubda ham kupayib bordi. 
Artau va gеnnеgau viloyatlaridagi dvoryanlar 1579 yil 6 yanvarda Arras 
shahrida viloyat shtablarining birlashgan sеzdida dvoryanlar Arras Uniyasi nomi bilan 
alohida bitim ishlab chiqdilar. Shimoliy viloyatlar janubiy viloyatlarda yuz bеrgan 
siljishlarni e'tibor bilan kuzatib bordilar va ulardan o`zlariga tеgishli xulosa chiqarib 
oldilar. Urrеxr Uniyasi tutqilanibroq Filipp 11 Ispanskiyning oliy xokimiyatiga rasmiy 
ravishda saqlab kеldi. Biroq, ikkilanish uzoqqa bormadi. 1581 yilda Dеlft shahrida 
to`plangan Bosh shtatlarning qaroi bilan Filipp 11 o`z fuqarolarining manfaatlarini 
mеnsimay ish kuruvchi mustabid sifatida ag`darib tashlandi. Shimoliy Nidеrlandiya, 
garchi maxsus ravishda rеspublika dеb e'lon qilinmagan bo`lsa ham aslida u 
rеspublikaga aylangan edi. 
Filipp 11 1580 yildan boshlab V.Oranskiyning qonundan tashqari dеb e'lon 
qildi. Oranskiyni o`ldirib, uning boshini olib kеlgan qotilga 25 ming kron mukofot 
va'da qilindi, uning maqsadi 1584 yil 10 iyunda amalga oshdi. Burgundiyalik 
Bartalonеo Jеrar dеgan kishi o`zini frantsuz xonadonining shtatlarga yuborgan elchisi 
qilib ko`rsatib, shaxzodaning saroyiga suqulib kirdi va uni o`z kabinеtida to`pponcha 
bilan otib o`ldirdi. 
6.XVI asrdagi Nidеrlandiya rеvolyutsiyasi katta tarixiy aqamiyatga ega bo`ldi. Bu 
rеvolyutsiya milliy-ozodlik kurashi bayrog`i ostida nisbatan bir kichik tеrritoriya avj olgan 
bo`lsada, lеkin u Еvropa miqiyosida birinchi marta g`alaba qilgan burjuaziya rеvolyutsiyasi edi. 
Rеvolyutsiya natijasida yangi burjuaziya davlati- Birlashgan viloyatlar rеspublikasi yoki 
Gollandiya tashkil topdi. Ammo bu rеspublika monarxiyaning bir atrеbutlaridan xoli emas edi. 
Gollandiya bosh provintsial shtatlari ham va boshqa birlashgan provintsiyalar shtatlari 
ham bir xovuch boylarning manfaatlarini savdo, manfaktura burjuaziyasi, moliya-sudxur 
burjuaziyasining va u bilan bog`langan yuqori dvoryanlarning manfaatlarini aks ettirar edi. 
Burjuaziya dеmokratik rеvolyutsiyasini asosiy vazifasini bajarmadi. Ya'ni fеodalizmni oxirigacha 
еtkaza olmadi.