118
Tashkiliy rejalashtirish - loyihada rollarni aniqlash, hujjatlashtirish va
loyihadagi rollarni tarqatish, mas’uliyat va javobgarlik.
Boshqaruvning asosiy ob’yekti – individ, shaxs (ishchi, ijrochi) boʻlgan
an’anaviy xodimlarni boshqarishdan farqli oʻlaroq, loyiha xodimlarini boshqarish
loyiha jamoasiga qaratiladi. Ushbu loyihaning muvaffaqiyatini asosan belgilovchi
aynan jamoaviy harakatlardir.
Loyihani amalga oshirishning eng qiyin vazifasi loyiha menejeri
(boshqaruvchi) ni tanlashdir. Tanlashning asosiy omillari quyidagilardir:
loyihani boshqarish tajribasi;
loyiha
jamoasi bilan muvofiqligi;
shaxslararo koʻnikmalar;
loyihaning joylashuvi;
vakolat;
ish hajmlari;
obroʻsi;
ish haqi (gonorar);
boshqalar.
Loyiha rahbarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
loyiha guruhini shakllantirish va uning faoliyatini tashkil etish;
mavjud resurslardan foydalanib, loyihaning yakuniy natijalarini ma’lum bir vaqt
oraligʻida amalga
oshirish;
yuqori noaniqlik sharoitida qaror
qabul qilish;
taqvimli rejalashtirish va
loyihalashtirish;
loyiha
tashkilotlari,
yetkazib
beruvchilar,
pudratchilar,
investorlar,
konsultantlar, mijozlar va kompaniya boshqaruvi bilan oʻzaro hamkorlik qilish;
ishni bajarish va xarajatlarni nazorat qilishni ta’minlash - boshqaruvchi
jarayonlar va funksiyalarni boshqarishni ta’minlashi kerak.
Loyiha rahbarini tanlashda toʻrt muhim qoidaga e’tibor qaratilishi kerak:
119
1. Korxona boshqaruvida yuqori lavozim egalari boʻlganligi sababli loyiha
boshqaruv
funksiyalarini odamlarga oʻtkazishning hojati yoʻq.
2. Loyiha rahbarining ish haqi loyiha vazifalarini bajarish natijalari bilan belgilanadi, u
boshqaradigan boʻgʻinlarning soni boʻyicha emas.
3. Loyiha menejeri uchun kompaniyaning eng yuqori haq toʻlanadigan xodimi boʻlish
shart emas.
4. Loyihani amalga oshirishning eng yuqori samaradorligiga erishish uchun,
menejerlarning ragʻbatlantirilishi va mansab oʻsishi uchun amalga oshiriladigan
loyihalarning murakkabligi va koʻlamiga, mahoratga, kasbiy mahoratga qarab
kompaniya tarkibidagi boshqaruv loyihalarining aylanishini ta’minlash kerak.
Loyiha rahbarining yetakchilik darajasi uning maxsus bilimlari, shaxsiy
xususiyatlari, buyuq (farmoyish) berish qobiliyatiga, shuningdek, tajribaga ega
boʻlgan boshqa koʻplab fazilatlarga asoslangan. Ularning ba’zilariga e’tibor
qaratamiz:
muammolarni oldindan bilish qobiliyati;
toʻgʻri echimini oʻz vaqtida
topish qobiliyati;
loyihaning vaqt va xarajatlar parametrlarini boshqarish qobiliyati (bir vaqtning
oʻzida);
konsensusga ochiqlik;
madaniy (keng ma’noda) farqlarni (madaniyat, mentalitet va boshqalar) hisobga
olish qobiliyati;
hokimiyatni vakolatli xodimlarga topshirish qobiliyati;
jamoa a’zolarining fikrlarini jamlash (umumlashtirish) va jamoa uchun
katalizator vazifasini bajarish qobiliyati.
U tayinlanganidan keyin loyiha menejeri loyiha ishining boʻlinmasini,
loyihaning tashkiliy tuzilishini belgilaydi, keyinchalik xodimlarning ishlarini muvofiq
ravishda tashkil qiladi.
Bundan tashqari, loyiha menejeri har bir xodimning mas’uliyatini tavsiflovchi
tashkiliy tuzilma va zarur ish ta’riflarini oʻz ichiga olgan loyihani tashkil etish
boʻyicha qoʻllanma ishlab chiqishi kerak.