O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti

I.
Yashirin 
imkoniyatlar sifati
Yalpi talab sifati 
(
AD
)
IR sifati manbalari 
Mehnatga munosabatni 
shakllantirish
Ishlab chiqarish 
omillari sifati (
K
,
L
,
t
) 
Noiqtisodiy omillar 
sifati 
Zamonaviy iqtisodiy rivojlanish sifati 
II.
Jarayon sifati
III.
Natija sifati 
 
Sarmoyani nomoddiy 
jamg‗arish shakllari 
rivojlanishi
Turmush sifati 
(
Y
/
N
)
Vaqtni tejash 
Iqtisodiyotni
intellektuallashtirish
Rivojlanish omillarining 
(jadallik, bir maromdalik, 
muvozanatlanganlik) 
mutanosibligi 
Iqtisodiy faoliyatni 
insonparvar-
lashtirish
Inson ehtiyojlari yuksalishi va qobiliyatlari rivojlanishi jarayoni

---

139 
Zamonaviy iqtisodiy rivojlanish to‗g‗risidagi an‘anaviy tasavvurni o‗zgartirgan 
holda biz uning ijtimoiy, umuminsoniy tabiatini asoslaymiz. 
Iqtisodiy rivojlanishning dinamikligi harakat yo‗nalishini doimiy izlash 
zarurati bilan bog‗liq. Umumiqtisodiy ma‘noda harakat traektoriyasi, amalga 
oshirilgan tanlov natijasida hech bo‗lmaganda bitta individning qoniqish darajasi 
oshishi sodir bo‗lgan, bunda jamiyatning boshqa a‘zolari ahvoli yomonlashmagan 
holdagina, samarali hisoblanadi. Shu munosabat bilan iqtisodiy rivojlanish, agar 
bunday tanlash imkoniyati mavjud bo‗lmasa, samarali deb baholanadi. 
Takrorlash joizki makroiqtisodiy barqarorlikning asosiy belgilari quyidagilar 
hisoblanadi: 
Takrorlash joizki makroiqtisodiy barqarorlikning asosiy belgilari quyidagilar 
hisoblanadi:
1.
Iqtisodiy o‗sish.
2.
To‗liq bandlik.
3.
Ichki narxlarning barqarorligi (inflyatsiya).
4.
Xorijiy valyutalarga almashuv kursining barqarorligi.
5.
Kuchli to‗lov balansi.
6.
Davlat byudjeti kamomadining YaIMga nisbatan 3 %dan oshib ketmasligi.
7.
Daromadlarning oqilona taqsimlanish muammosi va aholi daromadlarining 
kam differensiyatsiyalashuvi.
Respublikamizda iqtisodiy o‗sishning sifat o‗zgarishlari yuz berdi. YaIM 
tezkor o‗sishi natijasida aholi iste‘moli ulushi nisbatan kamayishi, davlat xarajatlari 
kamayishi real sektorga investitsiya qilishga e‘tiborni ko‗paytirish imkonini yaratdi. 
 
Yalpi ichki mahsulotda oziq-ovqat mahsulotlarining ulushi 1991- yilgi 66.1 
foizdan 2009- yilda 58.4 foizga pasaydi. Nooziq-ovqat mahsulotlarining ham YaIM 
ulushi shu davrda 3.6 punktga pasaydi. YaIMdagi xizmatlar ulushi 2009- yilda 19 
foizga etdi. Bu tendensiyalar milliy iqtisodiyotda nafaqat iqtisodiy o‗sish balki yangi 
sifat o‗zgarishlaridan dalolat beradi (1-jadval).

---

140 
1-jadval. 
O‗zbekiston YaIM 2009-2017 yillardagi tarkibiy o‗zgarishlar. jamiga nisbatan
14
, %